Jak analizować epikę?
Celem artykułu jest pomóc w przygotowaniach do analizy epiki. Jeśli masz zamiar analizować fragment epiki, bardziej adekwatny wydaje się tekst: {ln: Jak analizować fragment epiki?}
Przygotowanie do analizy epiki
Biografia autora
Przypomnij sobie podstawowe wiadomości na temat twórcy wiersza. Zwróć uwagę na to: kiedy żył, kiedy zmarł, na wszystko, co wpłynęło na jego twórczość i życie (pochodzenie, rodzina, miłość, przyjaźń, grupa literacka, epoka, filozofia, praca, historia (wojna, emigracja), choroby, śmierć). Przypomnij sobie te informacje i w skrócie (najlepiej w punktach) wypisz nim cokolwiek zrobisz. Zwróć szczególną uwagę na te informacje, które stanowią przyczyny i okoliczności powstania utworu. Uznaj kontekst biograficzny i historyczny za bardzo ważny, bo w wielu tekstach jest kluczem do ich interpretacji.
Cechy twórczości
Każdy pisarz ma określony warsztat poetycki, styl, określone wierzenia, poglądy i opinie; to stanowi wspólny mianownik całej jego twórczości. Warto więc wykorzystać tę wiedzę do dekonstrukcji jego dzieł i przed analizą i wynotować ją sobie przed przystąpieniem do analizy.
Wstępna analiza epiki
Analiza tytułu
Analiza tytułu może przynieść wiele bardzo ciekawych informacji ułatwiających interpretację utworu, wskazujących kierunek odczytań, kontekst, który trzeba uwzględnić w interpretacji, czy też zwiększających ilość znaczeń utworu. Zastanów się nad znaczeniami każdego ze słów tworzących tytuł, następnie zestaw je ponownie ze sobą i wyeliminuj z treści pojęć znaczenia, które w kontekście pozostałych wyrazów w tytule nie pasują do reszty. Wreszcie spróbuj odczytać sens całej frazy, całego tytułu. Jeśli masz kilka pomysłów zapisz je wszystkie. Dalsze etapy analizy zweryfikują twoje propozycje. Zastanów się również nad formą tytułu, dlaczego właśnie jest taka i jaki jest tego efekt? Jakie z tego wynikają konsekwencje? Być może dostrzeżesz wówczas funkcję, jaką pełni w tym konkretnym utworze tytuł.
Motto
Zawsze należy zastanowić się skąd ono zostało zaczerpnięte, co znaczy i jaką rolę pełni w tekście. Należy w takim przypadku zachować szczególną czujność. Motto bowiem będzie zawierało bardzo ważną informację dla interpretacji utworu, przywoływało kluczowy tekst, bohatera, filozofię, nurt literacki, epokę, które bezwarunkowo należy sobie omówić.
Dedykacja
Uważnie przyjrzyj się formie dedykacji. Spróbuj określić jej rolę w tekście. Zwróć uwagę na to kim jest osoba, której tekst jest dedykowany, dlaczego właśnie jej, co ma ona wspólnego z treścią utworu, z autorem, narratorem, bohaterem? Warto też pamiętać, że dedykacja może być grą z czytelnikiem.
Data utworu
Koniecznie zwróć na nią uwagę. Data pozwala Ci więc przypisać utwór do określonego momentu życiowego autora, powiązać z momentem historycznym, epoką i innymi istotnymi dla analizy informacjami, które ułatwią interpretację.
Tytuły rozdziałów
Podobnie jak tytuł utworu należy potraktować tytuły rozdziałów. Są one formą komunikacji autora z czytelnikiem. Pamiętaj, że mogą podpowiadać, wskazywać kierunek lub być formą gry z odbiorcą.
Trudne pojęcia w tekście
Dokonując pierwszego przeglądu tekstu spróbuj odnaleźć pojęcia w nim wykorzystane mogące Ci sprawić kłopot w poprawnym odczytaniu ich znaczenia. Następnie zdefiniuj je. Jeżeli nie wszystkie pojęcia udało Ci się zdefiniować, nie załamuj rąk, zachowaj ostrożność i spróbuj odnaleźć chociaż ich przybliżone znaczenie poddając refleksji kontekst, w którym się pojawiają.
Słowa-klucze
W trakcie kolejnego przeglądu postaraj się wypisać kluczowe słowa. Kiedy skończysz przyjrzyj się im i uogólniając wypisz tematy, wokół których oscylują. W ten prosty i niewyszukany sposób odnajdziesz tematykę utworu.
Właściwa analiza epiki
Opis narracji
Określ ilu jest narratorów – jakie funkcje pełnią? (najczęściej w jakiś sposób się dopełniają)
Jakie tematy podejmują przez bohaterowie, narrator?
Opisz stanowisko bohaterów, narratora wobec podejmowanych tematów.
Więcej w {ln: Narracja - jak opisać?} oraz w {ln: Narrator - jak opisać?}
Formy podawcze
Tradycyjny opis z dialogiem często bywa wzbogacony o inne gatunki: list, pamiętnik, dziennik, protokół, wywiad itp. Warto również zwrócić na proporcje pomiędzy poszczególnymi formami podawczymi.
Opis świata przedstawionego
Czy jest prawdopodobny? Czy realistycznie opisany? Jaka jest troska o szczegóły?
Więcej w {ln: Świat przedstawiony - jak analizować? ' Jak opisać świat przedstawiony?}
Interpretacja epiki
Geneza dzieła
Opisz okoliczności powstania tekstu
Adresat dzieła
Wskaż do kogo pisarz kierował swoje dzieło. Spróbuj odpowiedzieć na pytanie komu lektura tego dzieła może przynieść największe korzyści.
Cel dzieła i przesłanie
Spróbuj odpowiedzieć po co to dzieło powstało i jaki cel chciał przez nie osiągnąć autor?
Budowa i treść
Opisz konstrukcję powieści, opowiadania, noweli, eposu. Przedstaw najważniejsze wątki.
Konteksty
Omów odnalezione konteksty dzieła. Spróbuj określić ich rolę i wpływ na tekst.
Recepcja
Jak czytelnicy współcześni przyjęli dzieło? Jaką postawę wobec dzieła zajęli krytycy? Jaką rolę dzieło odgrywa we współczesnej kulturze polskiej, europejskiej, światowej? Jakie miało konsekwencje dla kultury, społeczeństwa, filozofii opublikowanie tego dzieła?
Przedstaw swoje stanowisko w tej kwestii i spróbuj odnaleźć doświadczenia, które wpłynęły na odczytanie utworu.
Wrażenia z lektury
Twoje wrażenia będące wynikiem lektury. Jakie towarzyszyły Ci emocje w trakcie lektury? Co Cię najbardziej wzruszyło/ rozgniewało/zastanowiło? Co czujesz po przeczytaniu książki?
Ocena dzieła literackiego
Co sądzisz o lekturze, o kreacji bohaterów, o akcji, o opisach, o dialogach, o narracji, o języku powieści, opowiadania, noweli, eposu, które zostały przez Ciebie wcześniej zanalizowane?
Jak oceniasz dzieło, które interpretujesz? Co w nim jest wartościowego, a co zasługuje na krytykę? Jaką rolę dany utwór epicki (epos, powieść, opowiadanie, nowela) odegrał w Twoim życiu? Czy pozwolił Ci spojrzeć na jakiś problem z innej strony? Czy w jakikolwiek sposób wzbogacił Cię? A może pod jego wpływem coś się w Tobie zmieniło? Dlaczego poleciłbyś/nie poleciłbyś ten tekst swoim rówieśnikom, jeśli nie to komu?