„Topielec” Bolesław Leśmian – Analiza i Interpretacja
Warto przeczytać: {ln: Jak analizować wiersz? ' Analiza i interpretacja wiersza - jak?} oraz {ln: Środki poetyckie ' Czego nie wiesz o środkach poetyckich?}
1. Biografia autora i cechy twórczości
Bolesław Leśmian i jego twórczość przypada na XX-lecie międzywojenne.
Czerpał z twórczości baroku, romantyzmu, Młodej Polski. Bolesław Leśmian w „Topielcu” odnosi się do filozofii Henriego Bergsona. W wierszu można odnaleźć wyraźne wpływy symbolizmu. Koncepcja symbolu łączyła się też z celami filozoficznymi, a poezja Leśmiana to niewątpliwie poezja filozoficzna. Leśmian w swej poezji wskrzesił świat fantastyczny, w tej ucieczce od rzeczywistości można doszukać się buntu szczególnie względem nudnego, stereotypowego mieszczaństwa. Jako pasjonat Nietzschego Leśmian czuł niechęć do ludzi biernych, przeciętnych.
2. Analiza wstępna
- Tytuł:
Tytuł „Topielec” oznacza człowieka skuszonego przez demona zieleni (szatana) do zatapiania się we własnych marzeniach, pragnieniach. Z tytułu możemy dowiedzieć się o kim będzie utwór.
- Data utworu:
Wiersz ten rozpoczyna tom „Łąka" (1920) i cykl „W zwiewnych nurtach kostrzewy". Łąka – drugi zbiór wierszy Bolesława Leśmiana, wydany w Warszawie w 1920 roku. Poeta poruszył w nim problematykę filozoficzną, odnosząc się do natury i ludowego folkloru. Utwory ze zbioru charakteryzuje nowatorstwo w zakresie słownictwa (neologizmy) i wersyfikacji.
- Trudne pojęcia :
§ Kurhan - mogiła w kształcie stożkowatego kopca z elementami drewnianymi
§ Kostrzewa – rodzaj roślin
- Słowa kluczowe:
§ Szatan
§ Demon
§ Zieleń
§ Natura
§ Zatracenie
3. Analiza właściwa
o Nadawca :
- podmiot liryczny pełni funkcje narratora
- relacjonuje nam historię wędrowca, który kuszony przez demona poniósł śmierć
- ukazuje przyrodę i relację między człowiekiem, a naturą
- ostrzega nas przed łatwawiernością, nawinością i pokusą
- „zatopienie się w zieleni” porównuje ze śmiercią, ponieważ wędrowiec w swej podróży doświadcza świata od wewnątrz
- wykorzystuje motyw kuszenia człowieka przez szatana
- próbuje nam pokazać odmienność natury
- ,,odczłowiecza duszę i oddech wśród kwiatów” – narrator pokazuje wędrowce, któremu ku poznaniu przyrody umiera świadomość
- naturę nazywa demonem
- ukazuje rytm jako światopogląd
o Odbiorca :
- przypomina ciekawego świata turystę
- próbuje poznać istotę świata
- pragnie poznać naturę
- doświadcza wielkiej żądzy poznania, że nie potrafi nad nią zapanować
- za próbę zgłębienia natury płaci śmiercią
- naprzeciw niemu wychodzi demon zieleni i pcha go w zieleń
- doświadcza świata od wewnątrz
- z jego ciała ucieka materia życia, ale on nadal tkwi w zieleni
o Środki stylistyczne:
Ø Epitety- „zwiewnych nurtach kostrzew”; służą do uczłowieczenia przyrody.
Ø Neologizmy- „tajemny bezśmiech”; wzmacniają ekspresję wypowiedzi, poznania istoty rzeczy
Ø Porównania- „ cienisty, jak bór w borze”; wskazanie podobieństwa
Ø Metafora- „ topielec zieleni”; przekracza coraz to inne przestrzenie
Ø Wyrazy dźwiękonaśladowcze- „rozdzwonione dzbany”; wzmagają rytmiczność wiersza.
Ø wykrzyknienie: "w tę zieleń, w tę zieleń!"
Ø anafora (powtórzenie na początku wersu):
"I wabił nieustannych rozkwitów pośpiechem,
I nucił ust zdyszanych tajemnym bezśmiechem,
I czarował zniszczotą wonnych niedowcieleń,
I kusił coraz głębiej - w tę zieleń, w tę zieleń!"
o Budowa tekstu :
§ jedna strofa.
§ Strofa ta liczy dwadzieścia wersów.
§ W wierszu występują rymy parzyste aa bb, żeńskie np. bezdeni- zieleni. Rymy są dokładne(wyrazy mające identyczne zakończenia) np: żałobie- sobie .
§ Wiersz jest pisany trzynastozgłoskowcem (tzn., że w każdym wersie zdanie ma trzynaście sylab).
o Treść :
Podmiot liryczny „Topielca” pełni funkcję narratora. Tytułowym topielcem może być wędrowiec, istota ciekawa świata. Na swej drodze spotyka „demona zieleni”. Owym demonem może być szatan, który prowadzi go w miejsce, gdzie przestaje być człowiekiem. Z jego cielesnej formy zostają tylko zwłoki, czyli topielec. Wędrowiec mógł poszukiwać swojego miejsca na ziemi, dążyć za czymś co kocha. W wiersz odnajdujemy również przestrogę, która mówi o łatwowierności oraz słuchaniu innych ludzi i robieniu jak oni powiedzą.
4. Interpretacja:
Dzieło pozwala zrozumieć sens przysłowia "licz siły na zamiary". Dzięki temu wiemy, ze podążanie za marzeniami, chęć odkrycia i poznania otaczającego świata i siebie, jest możliwe tylko wtedy, kiedy zachowujemy rozsadek, odpowiedzialność pewna dozę sceptycyzmu i ufamy samemu sobie. "Topielec" uświadamia, ze pogoń za marzeniami i chęć poznania jest bardzo ważna, jednak nie ważniejsza niż życie, które w wyniku takiej pogoni, często można stracić.