Ironia - trop, figura myśli, figura retoryczna
Ironia
Ironia to świadome, umyślnie stworzone przeciwieństwo pomiędzy dosłownym znaczeniem wypowiedzi a tym, co chciał wyrazić nadawca komunikatu;
inaczej ironia to: zatajona drwina, ukryte szyderstwo, uszczypliwość zawarta w wypowiedzi pozornie akceptującej;
Ironia niewątpliwie jest tropem, figurą myśli, która jest przeznaczona do odczytania dla wykształconych i inteligentnych odbiorców.
Z ironią trudno polemizować, a przez to jest atrakcyjna dla nadawcy. Jednocześnie jednak dla odbiorcy jest bardzo niebezpieczna, gdyż niedostrzeżona naraża go na śmieszność, sugeruje niską inteligencję; spokojnie można ją traktować jako atak na pozytywną twarz rozmówcy. Ironia podkreśla zatem uprzywilejowaną pozycję nadawcy, jego wyższość.
Ironia może również być agresywną formą obrony i próbą podniesienia swojej pozycji przez autora.
Rozpoznanie ironicznego sensu
- na podstawie zachowań niewerbalnych, wskazówek graficznych (np. wzięcie słów w cudzysłów często jest sygnałem ironii),
- trzeba badać zdania, sądy, całe teksty,
- trzeba zrozumieć i zinterpretować okoliczności wypowiedzi lub posiadać wiedzę o mówiącym.
Cele ironii:
- uatrakcyjnia argumentacje dodając lekkości i humoru
- manifestuje dystans wobec wartości, opinii, osób i instytucji
- wyraża lekceważenie inne negatywne uczucia wobec adwersarzy
- uwydatnia opinie mówiącego zwłaszcza w trakcie krytyki
- pomaga wyrazić samokrytycyzm, autoironia
Związki frazeologiczne związane z terminem ironia:
- ironia losu
- jak na ironię