Zadanie gimnazjalne: Super-, Mini-
Zadanie gimnazjalne, które ma posłużyć gimnazjalistom do przygotowania się na egzamin gimnazjalny z polskiego, na którym wymagana jest umiejętność pisania dobrego wypracowania gimnazjalnego (najlepiej: rozprawki), czytania ze zrozumieniem, wykorzystywania wiedzy o gramatyce i stylistyce na podstawie analizy załączonego fragmentu lektury lub wiersza. Zadanie to może również przydać się do zwykłego powtórzenia wiedzy o tekście, epoce, gramatyce, poetyce. Nie wymaga pomocy nauczyciela ponieważ klucz odpowiedzi jest dołączony do zadania gimnazjalnego. Podstawą dla opracowania tego zadania gimnazjalnego były matreriały stworzone przez CKE na egzamin gimnazjalny z polskiego w 2012 r.
Super-, Mini- - tekst do zadania gimnazjalnego
Wejście do polszczyzny obcych z pochodzenia cząstek typu a-, anty-, eks-, ekstra-, mini-,super-, ultra- oceniamy jako bardzo istotne wzbogacenie naszego języka. Trudno już sobie nawet wyobrazić nasze porozumiewanie się bez takich wyrazów, jak aspołeczny, antypowieść, antytalent, eks-król, eks-minister, ekstraklasa, minispódniczka, minichoinka, superautomat, supermocarstwo, ultradźwięk, ultrafiolet itp.
Czy jednak nie za bardzo urzekły nas dwie spośród tych cząstek, a mianowicie mini- i super-? Oto z coraz większym niepokojem obserwuję, jak zapominamy o możliwości wymiennego używania określeń krótki, mały, drobny, nieduży, niewielki, mikroskopijny, niepozorny.
Wszystkie one wyparte zostały przez wszechwładne mini-: niewielki lokal gastronomiczny koniecznie musi się nazywać Mini, na konferencjach prosi się o wygłoszenie minireferatu, a nawet w książkach językoznawczych nagłówek słowniczek, który przecież dzięki przyrostkowi -ek informuje o niewielkiej objętości danego leksykonu, też zaopatruje się w zbędne mini-.
Coraz rzadziej też, niestety, słyszę różnorodne pozytywne określenia chłopców i dziewcząt: miły, ujmujący, grzeczny, wesoły, koleżeński, sympatyczny, przystojny, elegancki, dżentelmeński, szarmancki, ładna, modna, szałowa, urocza, miła, śliczna, piękna. Zamiast nich pojawia się wszędzie monotonne super-: superchłopak, superfacet, superbabka, superfacetka.
Pamiętajcie: stopień zróżnicowania używanych form jest miarą Waszej sprawności językowej, jest także miarą bogactwa stylistycznego Waszego ojczystego języka.
Na podstawie: Jan Miodek, Ojczyzna polszczyzna dla uczniów, Warszawa 2007.
Ignacy Krasicki, Podróżny, [w:] tegoż, Bajki, Warszawa 1989.
Zadania gimnazjalne
1. zadanie gimnazjalne
W tytule tekstu Jana Miodka zostały zastosowane:
A. archaizmy.
B. wyrazy gwarowe.
C. zapożyczenia.
D. terminy naukowe.
2. zadanie gimnazjalne
Którymi wyrazami, zgodnie z normą wzorcową, można wypełnić lukę w zdaniu?
1. nadzwyczaj
2. nienormalnie
3. ekstra
4. wyjątkowo
5. strasznie
Jaś szybko uczy się matematyki. Małgosia mówi o nim nauczycielce, że jest superzdolny. Lepiej powiedzieć, że Jaś jest ………………………………….. zdolny.
Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych:
A. 1 i 4
B. 2 i 3
C. 4 i 5
D. 2 i 4
3. zadanie gimnazjalne
Dlaczego, według autora, niewłaściwe jest dodawanie cząstki mini- do takich wyrazów, jak słowniczek, autko?
A. Łączenie cząstki mini- z rzeczownikami jest błędem językowym.
B. Dodana cząstka powtarza znaczenie formantu słowotwórczego.
C. Wskazane jest używanie określeń synonimicznych do cząstki mini-.
D. Wyrazy z cząstkami zapożyczonymi mogą być niezrozumiałe dla odbiorców.
4. zadanie gimnazjalne
Aby nadać wyrazom znaczenie „mały”, „o niewielkim rozmiarze”, używa się formantów:
A. -isko, -idło, -ydło.
B. -na, -anka, -owa.
C. -arz, -iciel, -ec.
D. -ik, -ek, -ka.
5. zadanie gimnazjalne
Wyjaśnij, przed czym przestrzega Jan Miodek w swojej wypowiedzi. Jakie skutki dla naszego języka może mieć zjawisko opisane przez autora?
……………………………………………………………………………………………...……
…………………………………………………………………………………………...………