Sztuka średniowiecza
Sztuka średniowiecza: średniowieczne malarstwo, średniowieczna rzeźba.
Obraz średniowiecza jako mrocznych wieków ludzkości stworzyli w czasach renesansu humaniści włoscy, zapatrzeni wyłącznie w swoje ideały. Średniowieczna sztuka gotycka przypadająca na szczytowy okres rozwoju kultury średniowiecznej, dowodzi, jak bardzo była to opinia niesprawiedliwa. Gotyk, czerpiąc z doświadczeń sztuki romańskiej, stworzył, w pełni oryginalny repertuar form i treści, zwłaszcza gdy mowa o średniowiecznej rzeźbie.
Budowie pierwszych katedr gotyckich we Francji towarzyszył rozkwit monumentalnej rzeźby figuralnej w kamieniu. Punktem wyjścia do rozwoju rzeźby gotyckiej był Portal Królewski w zachodniej fasadzie katedry w Chartres, wykonany ok.1145, ozdobiony wysmukłymi postaciami biblijnych proroków i królów. Owe rzeźbienia rozpoczęły rewolucyjny proces odrywania się rzeźb od tła. Po raz pierwszy od czasów antycznych pojawiły się w Europie posągi o tak dużym realizmie - podkreślona została ich cielesność, rzeźbiarze opanowali umiejętność oddania ruchu, naturalnych gestów i póz oraz indywidualizowania rysów twarzy. Najdoskonalsze dzieła dojrzałego gotyku pochodzą z katedry w Reims i są to m.in.: postać Marii i św. Elżbiety ze słynnej grupy „Nawiedzenia" oraz „Śmiejący się anioł" z grupy „Zwiastowania". Ponadto posąg „Ekkehard i Uta" z katedry w Naumburgu zaliczany jest do największych osiągnięć gotyckiej rzeźby figuralnej.
Giotto di Bondone
W średniowiecznym malarstwie styl gotycki kształtował się dużo wolniej niż w architekturze i rzeźbie. Rewolucyjne przemiany nastąpiły dopiero w XIII w. we Włoszech. Prawdziwym przełomem, na skalę całego malarstwa europejskiego, była twórczość Giotta di Bondone. Dzięki modelunkowi światłocieniowemu i skrótom perspektywicznym malarz stworzył nową, pogłębioną przestrzeń. Dodatkowo Giotto sceny obdarzał dużym ładunkiem emocjonalnym oraz wprowadził psychologizm poprzez ekspresję twarzy i gesty postaci. Jego największe działa freskowe znajdują się w kaplicy Scrovegnich w Padwie.
Simone Martini "Zwiastowanie"
Osiągnięcia Giotta rozwijał Simone Martini, którego „Zwiastowanie" należy do arcydzieł włoskiego malarstwa gotyckiego. Pełna uroku dekoracyjna stylizacja Marii i archanioła Gabriela zapowiada styl międzynarodowy. Szczytowym osiągnięciem są również miniatorskie prace braci Limburg „Godzinki księcia de Berry". Cykl miesięcy braci Limburg łączy idealizację stylu międzynarodowego z realizmem obserwacji życia ludzkiego i natury, zapowiadając tym samym wielką rewolucję, jaką miał być tzw. renesans Północy.