Dramat współczesny

Współczesność. Dramat współczesny.

Dramaturgia powojenna (po drugiej wojnie światowej)

Jerzy Szaniawski - dramat

Dwa teatry, 1946

1. dwie koncepcje sztuki

   1. Teatr Małego Zwierciadła

   2. Teatr Snów

Leon Kruczkowski - dramat

Niemcy, 1949

1. nowy, ludzki obraz prawdziwych Niemców

   1. bojących sie Hitlera

   2. ufających mu

   3. wierzących w niego

Witold Gombrowicz - dramat

Ślub, 1953

1. surrealizm

   1. akcja dramatu to sen

2. Henryk, żołnierz walczący we Francji przenosi się we śnie do domu rodzinnego

   1. tam wszystko zdegenerowane

   2. oddaje hołd ojcu

   3. następnie go znieważa i staje się tyranem

      1. nęka rodziców

      2. skłania przyjaciela do samobójstwa

   4. ogłasza się niewinnym i rozkazuje uwięzić siebie

Sławomir Mrożek - dramat

Tango, 1964
Emigranci, 1974

Cechy dramaturgii Mrożka

1. Teatr absurdu

2. tragizm bohatera - bohater odczuwa wyższą konieczność, ale jest ona pozbawiona sensu

3. groteskowość

4. zderzenie różnych stylów wypowiedzi

5. parodia różnych stylów wypowiedzi

6. bohaterowie wykreowani w oparciu o różne stereotypy

7. demaskacja groteskowych schematów życia

8. obnażanie strachu przed totalitaryzmem

9. elementy farsy

10. przeciwstawność zachowania i roli społecznej bohaterów

Tadeusz Różewicz - dramat

Kartoteka, 1960

1. bohater pozbawiony imienia

   1. ma wiele imion nadawanych przez innych

2. leży, śpi na łóżku

   1. zawieszenie akcji pomiędzy jawą a snem i niepewność z tego wynikająca

3. kolejne wydarzenia nie są ze sobą powiązane

4. wyskakują jak ze snu, z kartoteki przeżytych już wcześniej wydarzeń

5. bohater psychologicznie jest zależny od dawnych doświadczeń

6. tematem dramatu jest świadomość, psychika współczesnego człowieka

   1. niespójna

   2. rozdarta między wczoraj a dziś

   3. zdezintegrowana

7. chór pojawia się w podobnej funkcji co w tragedii antycznej

   1. to klasycy-strażnicy konwencji

   2. komentuje zachowanie bohatera

      1. w wypowiedziach autotematycznych

   3. nudzi się n scenie

   4. nie potrafi nic zaradzić, jest bezradny

   5. nie ma jednak już racji bytu

      1. jest bezużyteczne

8. sztuka przedstawia śmierć teatru we współczesnym świecie

   1. powstały w efekcie chaos jest jednak poczatkiem czegoś nowego

Grupa Laookona, 1961

Świadkowie, albo Nasza mała stabilizacja, 1962

Spaghetti i miecz, 1963

Wyszedł z domu, 1965

Stara kobieta wysiaduje, 1968

1. kultura, świat rozrasta się jak śmietnik

   1. zaśmieca ludzkie umysły, zamienia je w śmietnik

      1. np. umysł kelenera gromadzacego wycinki z gazet

   2. niszczy naturę

   3. pozbawia człowieka instynktu życia

2. dramat przetwarza mit eleuzyjski o Demeter i Kore

   1. współczesna Demeter to stara kobieta, ktora nie może już rodzić

      1. to także alegoria starej Europy z jej kulturą

         • niezdolną do rodzenia nowych idei

   2. współczesna Kora nie chce juz rodzić

      1. współczesny mit wiecznej młodości

         • jest przyczyną bezradności wobec śmierci

         • sprawia, że śmierć i przemijanie nas przerażają

   3. na śmietniku parki toczą spór o los młodzieńca - w micie obdarzonego ziarnem, tajemnicą życia

Do piachu, 1979

Cechy dramaturgii Różewicza

1. Teatr absurdu

2. teatr niemożliwy

   1. nic sie nie dzieje na scenie

3. teatr niekonsekwencji

   1. przedstawienie jest kompromisem

4. redukcja akcji

   1. brak zawiązania i rozwiąznia akcji

5. brak intrygi

6. realizm poetycki

   1. świat przedstawiony to elementy rzeczywistości

   2. poetyckość obrazowania

7. luźna kompozycja

8. przekorą i ironią demsakuje umowności sztuki

9. dwa systemy odniesień dla człowieka

   1. uklady społeczne, historia, kultura współczesna

   2. spór z konwencją sztuki, teatru, reguł dramatu

10. bohaterowie bez imion

11. bohaterowie atakowani są mnóstwem bodźców

    1. próbuja bronić się przed zatraceniem się

    2. nadmiar bodźców nie kształtuje, ale wyjaławia bohaterów

12. absurd

    1. pozbawianie celu

    2. pozbawianie sensu

Eugene Ionesco - dramat

Łysa śpiewaczka, 1950
Krzesła, 1952

Samuel Beckett - dramat

Czekając na Godota, 1953
Końcówka, 1957

Bibliografia:

1. Belczyk A., Płatek K., Żak M., Wydarzenia kulturalne ostatniego tysiąclecia, Videograf: Katowice 1993.

2. Burkot S. Literatura polska w latach 1939 -1989, WSiP: Warszawa 1993.

3. Matuszewski R., Polska literatura współczesna, WSiP: Warszawa 1986.

4. Rosiek S., Majchrowski Z., Między tekstami. Wiek XX. Współczesność, GWO: Gdańsk 2005.

5. Woroczyński T., Literatura polska po 1939 roku, WSiP: Warszawa 1994.