Natura w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza
Opisy przyrody w Panu Tadeuszu
Przyroda w Panu Tadeuszu
O naturze pisze się, że to - po szlachcie - drugi bohater "Pana Tadeusza" (romantycznego eposu).
Apoteozę swojskiego krajobrazu (litewskiej przyrody natury), Adam Mickiewicz zawarł już w inwokacji. Znajduje się ona w wyraźnej opozycji względem pięknej, ale obcej natury znanej z krajobrazów Krymu i Odessy (opisy przyrody w "Sonetach krymskich i odeskich"), które nie potrafiły stłumić tęsknoty za rodzinnymi stronami (nie tylko za ludźmi, językiem i kulturą, ale również za przyrodą, naturą) autora "Pana Tadeusza".
Przyroda w Panu Tadeuszu nie odgrywa roli ozdobnika, ani tła (jak to w romantycznej literaturze zazwyczaj się bywało). Natura jest zespolona nie tylko z duszą bohaterów "Pana Tadeusza" (oba światy (ludzie i przyroda / natura) przenikają się – zobacz niżej: Stylistyczne ukształtowanie opisów przyrody / natury w "Panu Tadeuszu" ), ale także z akcją eposu:
- gdy bohaterowie żyją w spokoju i zgodzie, pojawiają się opisy natury/przyrody (zachód słońca, wypogodzenie);
- kiedy dochodzi do zajazdu, podobne zjawiska zachodzą w przyrodzie/naturze: dzień jest deszczowy i chłodny, wschód słońca krwawy;
- po walce nadchodzi burza (stanowi ona analogię w świecie natury / przyrody do wydarzeń ze świata ludzi);
- również optymistyczne zakończenie "Pana Tadeusza" podkreślają liryczne opisy antury/przyrody: wschodu i zachodu słońca.
Opisy przyrody w "Panu Tadeuszu" - stylistyczne ukształtowanie
- bogactwo roślin, zwierząt (mnóstwo elementów natury przejawiające się zarówno w ilości opisów przyrody, jak i w ilości elementów natury opisywanych przez Adama Mickiewicza w "Panu Tadeuszu")
- realizm ich opisu (szczegółowość wyglądu elementów natury, opisy zachowań przyrody)
- regionalizmy, dialektyzmy w nazewnictwie świata przyrody / natury
wpływ folkloru na obraz przyrody / natury:
- obraz matecznika na wzór legendy;
- niektóre opisy oddają poglądy lokalnych społeczności – opis zazdrości Tadeusza porównanej do żmii, co, gdy ukąsi, leży zwinięta w kłębek na ziemi, aż ją ktoś nadepnie, astronomia Wojskiego,)
impresjonizm opisów przyrody:
- dynamizm opisów, nieustający ruch (animizacja przyrody, epitety)
- duża rola kolorów i światła (epitety, gradacja)
przenikanie się świata człowieka i świata przyrody
- personifikacja przyrody (inwokacja, apostrofy, epitety metaforyczne)
- porównania ludzi do zwierząt (Hrabia jak kot lub czapla)
- przyroda metaforą np. myśli
- części ciała metaforą elementów przyrody