Maria Konopnicka: Mendel Gdański - narracja w noweli
Narrator w "Mendlu Gdańskim" wypowiada się w 3. os. l. p., jest wszechwiedzący, ale wyraźnie rezygnuje z obiektywizmu - to efekt tendencyjności pozytywistycznego obrazka.
Pozytywny stosunek narratora do Mendla Gdańskiego
- starzec
- chudy
- bardzo przejmuje się sytuacją (mrużąc oczy, zachłysnął się odpowiedzią, iskry zagorzały,)
- narrator heroizuje introligatora, gdy ten decyduje się zostać w swoim domu mimo zamieszek
Negatywny stosunek narratora do zegarmistrza w "Mendlu Gdańskim"
- gruby, tłusty
- wciska się do izby
- śmieje się impertynencko
- mówi „tonem wyższości”
Stosunek narratora do społeczeństwa polskiego w "Mendlu Gdańskim"
- nie całe społeczeństwo bierz udział w pogromach tylko pijacy„pijackie głosy” i niedorośli „szatański pisk niedorostków”
- heroizuje Polaków, którzy pomagają introligatorowi
- pokazuje negatywne emocje, które nimi żądzą – akcentuje ich prymitywizm („instynkt okrucieństwa”)
- reifikuje ludzi „wrzawa wpadła”, motłoch
- akcentuje zezwierzęcenie tłumu „zwierzęca swawola”
- hiperbolizuje zniszczenia, których dokonuje tłuszcza
Negatywny stosunek narratora do antysemityzmu i pogromu w "Mendlu Gdańskim"
- stawianie zegarmistrza w negatywnym świetle
- „ohydna scena” w odniesieniu do sceny pogromu
- „Tu wybuchła dzika żądza pastwienia się”
Wnioski na temat: narracja w Mendlu Gdańskim:
Narrator krytykuje antysemityzm i występuje w obronie pokrzywdzonych. Wskazuje, że głównym kryterium oceny drugiego człowieka powinny być wartości etyczne a nie narodowościowe.