Hrabia Henryk - charakterystyka bohatera
Zygmunt Krasiński Nie-Boska Komedia
Hrabia Henryk jako mąż - charakterystyka:
- W Części I Henryk jako pan młody staje na ślubnym kobiercu i pojmuje za żonę piękną Marię. Jest zachwycony małżonką, podczas przyjęcia weselnego podziwia jej urodę: „Jakżeś mi piękna w osłabieniu swoim – w nieładzie kwiaty i perły na włosach twoich – płoniesz ze wstydu i znużenia – o wiecznie będziesz pieśnią moją.”
- Hrabia rozważa słowa przysięgi małżeńskiej, jakby pragnął sam siebie utwierdzić w przekonaniu o słuszności decyzji: ,,Zstąpiłem do ziemskich ślubów, bom znalazł tę, o której marzyłem (…) mojej głowie, jeśli ją kiedy kochać przestanę.”
- Proza życia znaczy jego twarz grymasem nudy, bywa smutny, zamyślony, prawie nieobecny. Myślami błądzi w krainie fantazji, przygotowania do chrztu dziecięcia wydają mu się zbyt trywialne. Zajmuje się nimi Żona. Maria lęka się o Henryka, martwi ją, że małżonek nie okazuje jej uczuć, a on mówi wtedy: „Czuję, że powinienem cię kochać.”
- Pewniej nocy pojawia się duch zmarłej nałożnicy – Dziewica. Henrykowi jawi się ona jako piękność, przypomina mu młodzieńcze marzenia o poezji. Mąż gotów pójść za nią dokądkolwiek. Czuje się nieszczęśliwy, ponieważ zdradził samego siebie. Przeraża go fakt, że do końca życia będzie musiał wieść egzystencję zwyczajnego człowieka – męża i ojca, a pragnął być wielkim poetą, czuć moc i potęgę słowa, chciał być przewodnikiem dusz: „Od dnia ślubu spałem snem odrętwiałych, snem żarłoków, snem fabrykanta Niemca przy żonie Niemce – świat cały jakoś zasnął na podobieństwo moje – jeździłem po krewnych, po doktorach, po sklepach, a że dziecię ma się mi narodzić, myślałem o mamce.”
- Usiłuje sprostać roli ojca , ale w tej kwestii uważa się za przegranego: „O, synu, przebacz, żem ci dał życie.”
- Hrabia Henryk jest świadom swoich porażek, wie, że przyczynił się do śmierci Żony i tragedii syna. Zna grzechy swoich przodków i swoje, za które przeklinają go dusze cierpiące i uwięzione w zamkowych lochach: „Za to, żeś nic nie kochał, nic nie czcił prócz siebie i myśli twych, potępion jesteś – potępion na wieki.”
Hrabia Henryk jako przywódca arystokracji - charakterystyka:
- Diabelskie ptaszysko (wielki czarny Orzeł), budzi w nim żądzę władzy i sławy: „Szablą ojców twoich bij się o ich cześć i potęgę. (...) Nie ustępuj, nie ustąp nigdy – a wrogi twe, podłe wrogi twe pójdą w pył.”
- Żądza władzy i sławy: ,, Jakże to dobrze być panem, być władcą choćby z łoża śmierci spoglądać na cudze wole, skupione naokoło siebie, i na was, przeciwników moich, zanurzonych w przepaści, krzyczących z jej głębi ku mnie, jak potępieni wołają ku niebu.”
- Zobowiązuje się bronić religii chrześcijańskiej, zdobyczy kultury, wartości rycerskich i honoru arystokratów. Gdy zostaje zaprzysiężony na wodza, rozkazuje złożyć arystokratom przysięgę: „Teraz przysięgnijcie wszyscy, że chcecie bronić wiary i czci przodków waszych – że głód i pragnienie umorzy was do śmierci, ale nie do hańby – nie do poddania się – nie do ustąpienia choćby jednego z praw Boga waszego lub waszych.”
- W trakcie polemiki z Pankracym dowodzi niesłuszności rewolucyjnych założeń: „(...) patrzałem wśród cieniów nocy na pląsy motłochu, po karkach którego wspinasz się do góry – widziałem wszystkie stare zbrodnie świata ubrane w szaty świeże, nowym kołujące tańcem – ale ich koniec ten sam, co przed tysiącami lat – rozpusta, złoto i krew.”
- Ocalił swoją godność i zyskał uznanie nawet u wroga – Pankacego. Ten, w obecności jeńców - baronów, hrabiów, książąt, rzekł po śmierci Hrabiego: „on jeden spośród was dotrzymał słowa. – Za to chwała jemu, gilotyna wam.”
Hrabia Henryk jako poeta - charakterystyka:
- Podczas spaceru w wąwozie Mąż rozmyśla o swoim zmarnowanym życiu, o pustce, która zagnieździła się w jego duszy: „Pracowałem lat wiele na odkrycie ostatniego końca wszelkich wiadomości, rozkoszy, myśli, i odkryłem – próżnię grobową w sercu moim. – Znam wszystkie uczucia po imieniu, a żadnej żądzy, żadnej wiary, miłości nie ma we mnie – jedno kilka przeczuciów krąży w tej pustyni – o synu moim, że oślepnie - o towarzystwie, w którym wzrosłem, ze rozprzęgnie się – i cierpię tak, jak Bóg jest szczęśliwy, sam w sobie, sam dla siebie.”
- Hrabia o poezji - Dziewicy: „Skądże przybywasz, nie widziana, nie słyszana od dawna – jak woda płynie, tak płyną twoje stopy, dwie fale białe – pokój świątobliwy na skroniach twoich – wszystko, com marzył i kochał zeszło się w tobie.”
- Hrabia przeklina w końcu poezję, która doprowadziła go do klęski: „Poezjo, bądź mi przeklęta, jako ja sam będę na wieki!”
Podsumowanie charakterystyki Hrabiego Henryka:
Hrabiego Henryk jest egoistycznym bohaterem ulega samouwielbieniu, pragnieniu sławy, zbytniej romantyczności objawiającej się pogonią za marzeniami (bez względu na konsekwencje), ale także nieustępliwie, z honorem stoi na straży przeszłości, etyki i religii. Popełnia samobójstwo, podkreślając tym samym zagładę świata arystokratów. Hrabia to wybitna jednostka stojąca na straży własnych racji. Ostatecznie Henryk zdaje sobie zatem sprawę z przyczyn swojego upadku. Spowodowany on był przedkładaniem wzniosłych ideałów i egocentryzmu nad zwyczajne, uporządkowane, proste, ale szczęśliwe życie rodzinne.