osobiste rozliczenie się z totalitaryzmem, który zniszczył mu życie
tytuł
podkreśla związek
Mistrza
Małgorzaty
stawia w centrum drugoplanowych bohaterów
Mistrza
Małgorzatę
w powieści postacie pojawiają się późno
Mistrz
rozdział 13
Małgorzata
dozdział 19
ma wpływa na interpretację
miłość jako jedyna siła ocalająca
motto
...Więc kimże w końcu jesteś?
- Jam częścią tej siły,
która wiecznie zła pragnąc,
wiecznie czyni dobro.
J.W. Goethe "Faust"
dialog Fausta z Mefistofelesem
Mefistofeles
postać tragiczna
każdy zły uczynek
zamienia się w dobro
pragnie zła, czyni dobro
to kara
patrz: Woland
ciekawa koncepcja świata
nawet diabeł w tym kontekście jest zły
nawiązaniem do romantyzmu
irracjonalizm
intuizjonizm
mistycyzm
sentymentalizm
alienacja
indywidualny anarchizm
tragizm
wewnętrzny konflikt
dysharomonia
ma wpływa na interpretację
miłość jako jedyna siła ocalająca
patrz: historia Fausta
tytuły rozdziałów
Część I
1. Nigdy nie rozmawiaj z nieznajomymi
2. Poncjusz Piłat
3. Dowód siódmy
4. Pogoń
5. Co się zdarzyło w Gribojedowie
6. Schizofrenia, zgodnie z zapowiedzią
7. Fatalne mieszkanie
8. Pojedynek profesora z poetą
9. Głupie dowcipy Korowiowa
10. Wieści z Jałty
11. Rozdwojenie Iwana
12. Czarna magia oraz jak ją zdemaskowano
13. Pojawia się bohater
14. Chwała kogutowi!
15. Nikanor wanowicz Bosy
16. Kaźń
17. Niespokojny dzień
18. Pechowi goście
Część II
19. Małgorzata
20. Krem Asasella
21. Lot
22. Przy świecach
23. Wielki bal u Szatana
24. Wydobycie Mistrza
25. Jak procurator usiłował ocalić Judę z Kiriatu
26. Złożenie do grobu
27. Zagłada mieszkania numer pięćdziesiąt
28. Przesądzone zostają losy Mistrza i Małgorzaty
29. Czas już! Czas!
30. Na Worobiowych Górach
31. Przebaczenie i wiekuista przystań
Epilog
funkcja tytułów rozdziałów
tytuły zdradzają dystans autora
zapowiadają treść
wartościują sytuacje, czyny bohaterów
intrygują
uruchamiają wieloznaczność
gatunek
powieść
realistyczna
fantastyczna
groteskowa
parabola
elementy
satyry
powieści kryminalnej
powieści przygodowej
baśni
przypowieści biblijnej
czas powstania
1928 - 1940
poprawki, kolejne redakcje aż do śmierci autora
1966
pierwsze wydanie
niepełne
cenzura
1969
pierwsze polskie wydanie
niepełne
cenzura
pierwsze pełne tłumaczenie na niemiecki
1981
pierwsze nieocenzurowane wydanie w Polsce
1989
pierwsze nieocenzurowane rosyjskie wydanie
recepcja
zarzuty
bluźnierstwo
satanizm
ateizm
trudne pojęcia
Massolit
jedno z największych moskiewskich stowarzyszeń literackich
nazwa jest ironiczna
masowa literatura
literatura dla mas
słowa-klucze
miłość
zło
sztuka
toposy
Bóg
diabeł
motyw faustyczny
piłatyzm
wiara
ateizm
szaleństwo
totalitaryzm
szpital
sztuka
artysta
literatura
miłość
proroctwo
czary/magia
bal
Bal stu królów
zorganizowany przez Wolanda
diabła
ferenezja
fantastyka
fantastyczne postacie
fantastyczna przestrzeń
fantastyczny czas
pożary
siedziba Massolitu
mieszkanie na Sadowej
symbol represji radzieckiej
znikali jego lokatorzy
wypalają zło
Sodoma i Gomora
potop
Małgorzata mszcząc się na Łatuńskim za Mistrza zalewa jego mieszkanie i kamienicę
obmywanie z grzechu
biblijny potop
Michaił Bułhakow
biografia
1891-1940
ur. 3 maja 1891 r. w Kijowie
ojciec
prawosławny teolog
profesor
walczył w czasie I wojny światowej w armii radzieckiej
po wojnie zaczął pisać
krytyk
dziennikarz
literat
trudna sytuacja ekonomiczna
uznany przez włądze za wroga klasowego
za teksty
list do Stalina dał mu pracę w charakterzez asystenta reżysera
w latach 30. nie wydano mu ani jedej książki
trzykrotnie żonaty
Tatiana
Liubow Białozierska
Helena Siergiejewna Szyłowska
ocaliła dorobek pisarza
narracja
tematyka
1. metafizyczna
świat realny jest warunkowany przez porządek boski (wartości: wolność, odwaga, miłość)
2. moralna
wartościowanie działań postaw bohaterów
dobro
zło
refleksja nad przyczynami zła
3. egzystencjalna
pytania o sens życia jednostki i zbiorowości
4. psychologiczna
psychika bohaterów, komplikacjia ich przeżyć, pragnień, przyczyn chorób psychicznych
charakterystyka psychologiczna
Małgorzata
Mistrz
Piłat
prawda
5. społeczno-polityczna
Moskwa - stolica państwa totalitarnego.
wpływ systemu totalitarnego wpływa na życie
społeczeństwa
jednostek
sprzeciw wobec totalitaryzmowi
groteskowy obraz państwa totalitarnego
absurd, groteska
6. kulturalna
sytuacja artysty i sztuki w państwie totalitarnym
rozważania na temat wartościowania sztuki
7. obyczajowa
dokładne, satyryczne opisy życia mieszkańców Moskwy
wątek moskiewski
odautorska (3 os. lp)
auktorialna
obiektywna
subiektywna
personalna
z perspektywy bohatera
wartościowanie
1 os. l.m.
"Tu musimy odnotować"
język narratora
styl narracji
nieprzezroczysty
środki stylistyczne
ironia
wartościowanie
groteska
ekspresywizmy
"straszliwego majowego wieczoru"
emocjonalność
wykrzyknienia
bezpośrednie zwroty do odbiorców
wymieszanie stylów
różnorodność zależy od miejsca akcji
groteskowość
Patriarsze Prudy
szpital psychiatryczny
melancholia
tęskniąca za Mistrzem Małgorzata
frenezja
Bal stu królów
konwencja buffo
błazeńskość
komizm
sceny z Korowiowem i Behemotem
komunistyczna nowomowa
nazwy
język komunistów
dystans
ironiczny stosunek do języka
dystans
wartościowanie (np. subiektywizm, ironia)
wszechwiedza
jest pośrednikiem między czytelnikiem a światem przedstawionym
narzucona interpretacja świata
postawa narratora
oceniająca i interpretacyjna
w wątku jerozolimskim
pozwala na koncentrację
na życiu wewnętrznym Prokuratora Judei
odautorska (3 os. lp)
auktorialna
obiektywna
styl narracji
przezroczysty
postawa narratora
sprawozdawcza i informacyjna
język bohaterów
indywidualizacja językowa
stylizacja
wypowiedzi na język potoczny
„Jezus jako taki w ogóle nigdy nie istniał i wszystkie opowieści o nim to po prostu zwyczajne mitologiczne wymysły, czyli bujda na resorach” s.6
konwencja
zależy od płaszczyzny
Moskwa i mieszkańcy
realizm
groteska, absurd
symboliczne opisy natury
Woland i jego świta
fantastyka
baśń
fantasy
patrz czas fantastyczny
Stiopa Lichodiejew
pod wpływem czarów Wolanda
z mieszkania na Sadowej 302A/50
przenosi się do Jałty na Krymie
Jeszua Ha-Nocri i Piłat
stylizacja biblijna
apokryf
symboliczne opisy natury
formy podawcze
inne gatunki
satyry
powieści kryminalnej
powieści przygodowej
baśni
przypowieści biblijnej
opis
dialog
monologi
świat przedstawiony
przestrzeń
przestrzeń realistczna
Miejsce akcji
wątek moskiewski
Moskwa
topograficzna dokładność
dość szczegółowy opis budynków i infrastruktury
wątek jerozolimski
Jeruszalaim
topograficzna dokładność
symboliczne opisy natury
słońce
ludzie zderzają się ze złem
rozmowa Berlioza z Iwanem
wydawanie wyroku na Jeszuę
moment refleksji Wolanda nad pobytem w Moskwie
palące słońce
księżyc
poznanie prawdy
odkrycie wiedzy o świecie
jest coś więcej
tchórzliwość źródłem zła
miłosierdzie pozwala zatriumfować nad złem
odkrycie wiedzy o sobie
kierowanie się strachem przed władzą
zdanie sobie sprawy z błędów
daje wolność
iluminacja ateisty Iwana Bezdomnego
oświecenie Piłata
ciemność
burza
po śmierci
Mistrza
Jeszui
truimf zła
akcentują symultanizm obu płaszczyzn czasowych
przestrzeń fantastyczna
zwykła kamienica staje się ogromną przestrzenią na czas Balu stu królów
skutek mocy Wolanda
5 wymiar
trzęsawisko
toast wiedźm i faunów w towarzystwie Małgorzaty
odrealnienie
przestrzeń
do której trafiają Mistrz i Małgorzata
gdzie przebywa cierpiący Piłat
wieczny spokój i szczęście
dla MiM
fabuła
wydarzenia
układ
chronologiczny
symultanizm
przeplatanie
motywacja
fantastyczna
realistyczna
groteskowa
kompozycja
otwarta
mimo śmierci bohaterów ich losy czię kończą
mistycyzm
fantastyka
3 główne wątki
moskiewski
wizyta szatana w Moskwie
cel:
zorganizować Bal stu królów
znaleźć Małgorzatę - kandydatkę na królową Balu
priorytet pokazanie Moskwy lat 30.
ten czas, w którym wyłączono Bułhakowa z życia kulturalnego Rosji
przecina go wątkiem jerozolimskim Woland
miłosny
miłość Mistrza i Małgorzaty
dla miłości pakt z diabłem
motyw faustyczny
jerozolimski
powieść Mistrza
spotkanie Piłata z Jeszuą
charakter apokryficzny
historia Poncjusza Piłata
skazuje niewinnego filozofa
przeżywa wątpliwości
narratorem jest
Woland
Mistrz
powieść w powieści
związki pomiędzy wątkami
wybory moralne ludzi
wpływ władzy na ludzi
etyczna perspektywa
wina
kara
opisy natury
symboliczne
kompozycja szkatułkowa
Powieść w powieści
powieść Mistrza
bohaterowie
liczba postaci
dużo
bohater zbiorowy
mieszkańcy Moskwy lat XX/ XXX
obywatele państwa totalitarnego
tytułowi bohaterowie
Mistrz
Małgorzata Nikołajewna
główny bohater
Woland
diabeł
tylko on spaja wszystkie wątki
przypomina
Lucyfera T. Micińskiego
Szatana z Deszczu Jesiennego Leopolda Staffa
mag
profesor czarnej magii
bohaterowie drugoplanowi
Mistrz
Małgorzata Nikołajewna
świta Wolanda
Korowiow (Fagot)
Behemot
Azazello
Hella
Poncjusz Piłat
rzymski prokurator Judei
Jeszua Ha-Nocri
jej pierwowzorem jest Jezus
bohaterowie epizodyczni
Michał Aleksandrowicz Berlioz
pisarz, prezes Massolitu, redaktor miesięcznika literackiego
ginie, zgodnie z zapowiedzią Wolanda, pod kołami tramwaju
Iwan Nikołajewicz Ponyriow
Bezdomny
pseudonim
Abbadonna
Signora Tofana
Frieda
Natasza Prokofiewna
pokojówka Małgorzaty, która dzięki jej wstawiennictwu została wiedźmą.
Nikanor Iwanowicz Bosy
prezes spółdzielni mieszkaniowej, po donosie Korowiowa aresztowany za nielegalne posiadanie waluty, nękany przez Fagota, trafia do kliniki prof. Strawińskiego
Stiepan (Stiopa) Bogdanowicz Lichodiejew
dyrektor artystyczny teatru Variétés, przeniesiony przez Wolanda do Jałty
Andrzej Fokicz Sokow
bufetowy teatru Variétés
zgodnie przepowiednią Korowiowa miał umrzeć na raka wątroby
Iwan Sawieliewicz Warionucha
administrator teatru Variétés
zamieniony w wampira za kłamstwa przez telefon
zwolniony ze służby Wolandowi
stał się wzorem prawdomówności
Grigorij Daniłowicz Rimski
dyrektor finansowy Variétés
po nieudanym zamachu dokonanym przez Warionuchę i Hellę uciekł do Leningradu
objął posadę dyrektora teatru lalek na Zamoskworieczu
Aryman
krytyk literacki
atakował Mistrza na łamach prasy za treści religijne zawarte w jego powieści
przyczynił się do załamania psychicznego głównego bohatera
O. Łatuński
krytyk literacki
atakował Mistrza po napisaniu powieści o Piłacie
przyczynił się do choroby psychicznej Mistrza
to jemu Małgorzata po przemianie w wiedźmę, zdemolowała mieszkanie
Mścisław Laurowicz
literat
chciał rozprawy z "piłatyzmem" po przeczytaniu powieści Mistrza
Aleksander Riuchin
poeta, członek Massolitu
odwiózł Bezdomnego do kliniki Strawińskiego po jego aresztowaniu w "Gribojedowie"
Alojzy Mogarycz
dziennikarz
napisał donos na Mistrza
zajął mieszkanie Mistrza na Arbacie
wysłany przez ekipę Wolanda w samej bieliźnie w okolice Wiatki
następca Rimskiego w teatrze Variétés
Arkadiusz Apołłonowicz Siemplejarow
przewodniczący Komisji Akustycznej teatrów moskiewskich
niewierny mąż zdemaskowany przez Korowiowa i Behemota
przesłuchiwany po seansie czarnej magii
przeniesiony na stanowisko kierownika punktu skupu runa leśnego w Briańsku pod Moskwą
Żorż Bengalski
konferansjer teatru Varietes
Behemot podczas występów Wolanda urwał mi głowę
stał się pacjentem kliniki Strawińskiego
rzucił pracę i żył z oszczędności
Aleksander Nikołajewicz Strawiński
szef kliniki psychiatrycznej, do której trafili: Mistrz, Bezdomny, Bosy, Bengalski
Archibald Archibaldowicz
szef restauracji w Domu Gribojedowa
doprowadził do aresztowania poety Bezdomnego w czasie jego wizyty w lokalu
przed pożarem zdemaskował Korowiowa i Behemota w "Domu Gribojedowa"
Sofia Pawłowna Łapszennikowa
sekretarz redakcji Massolitu
wpuściła Behemota i Korowiowa na teren restauracji
Annuszka (zwana "Cholerą")
kobieta, która rozbijając butelkę oleju przyczyniła się do śmierci Berlioza
po balu u Wolanda usiłowała ukraść złotą podkowę wysadzaną diamentami, upuszczoną przez Małgorzatę, ale odzyskał ją Asasello
baron Meigel
Mateusz Lewita
jedyny uczeń Jeszui
były poborca podatków
Juda z Kiriatu
zdrajca Jeszui
zabity przez ludzi Afraniusza na polecenie Piłata
Centurion Marek Szczurza Śmierć
legionista rzymski
Afraniusz
szef tajnych służb prokuratora Judei
nadzorował rozkaz wyroku śmierci na Judzie z Kiriatu.
Nisa
ukochana Judy
współpracowniczka Afraniusza
Kajfasz
członek Sanhedrynu
potwierdził, że wolą śmierci Jeszua Ha-Nocri i ocalenia Bar-Rabbana
bohaterowie powieści Mistrza
głowni
Poncjusz Piłat
rzymski prokurator Judei
Jeszua Ha-Nocri
jej pierwowzorem jest Jezus
drugoplanowi
Mateusz Lewita
jedyny uczeń Jeszui
były poborca podatków
Juda z Kiriatu
zdrajca Jeszui
zabity przez ludzi Afraniusza na polecenie Piłata
Centurion Marek Szczurza Śmierć
legionista rzymski
epizodyczni
Afraniusz
szef tajnych służb prokuratora Judei
nadzorował rozkaz wyroku śmierci na Judzie z Kiriatu.
Nisa
ukochana Judy
współpracowniczka Afraniusza
Kajfasz
członek Sanhedrynu
potwierdził, że wolą śmierci Jeszua Ha-Nocri i ocalenia Bar-Rabbana