Jak przygotować się do ustnej części egzaminu maturalnego z języka polskiego?
Wybierz temat
Wybierając temat prezentacji maturalnej kieruj się tym, co Ci się podoba, co chciałbyś zrealizować, z czym chciałbyś się zmierzyć. Najczęściej spotykanym błędem jest wybieranie tematu, który Cię nie interesuje. Im bardziej zaangażujesz się w temat, tym bardziej on będzie oryginalny i lepiej będzie Ci się nad nim pracowało.
Bądź racjonalistą – nie wybieraj tematów trudnych jeśli jesteś uczniem słabym, przeciętnym lub mało czytasz. Trudny temat maturalny to taki, który wymaga wiedzy z różnych sztuk – aby omawiać różne dzieła sztuki musisz znać język każdej z nich. Trudny temat to także taki, którego realizacja wymaga oczytania wykraczającego poza kanon lektur (mało jest lektur, które można przywołać). Temat wybierasz do końca września. Mimo, że nie jest to wybór ostateczny, nie warto zmieniać dobrze wybranego tematu.
Nim wypełnisz deklarację sporządź analizę tematu (zdefiniuj pojęcia, określ zakres materiału i horyzont czasowy, wypisz czynności, które musisz dokonać w trakcie realizacji tematu). Dopiero wtedy zobaczysz, co tak naprawdę masz zrobić, by zyskać uznanie komisji. Na podstawie solidnej analizy tematu świadomie ocenisz wybrany temat i uczciwie odpowiesz sobie na pytanie: czy chcesz się z nim mierzyć przez kilka następnych miesięcy?
Zgromadź bibliografię
Wyszukaj rozszerzoną bibliografię podmiotu i bibliografię przedmiotu, którą można wykorzystać do realizacji wybranego przez Ciebie tematu. Powinna ona liczyć od kilkunastu do kilkudziesięciu pozycji. Aby zgromadzić jak największą ilość tekstów wykorzystaj w tym celu przede wszystkim swoją wiedzę, potem katalogi okolicznych bibliotek, tematyczne wyszukiwania w internetowych katalogach bibliotek, zasoby internetu (np. ). Im więcej, tym lepiej. Jeśli lista będzie zbyt uboga, Twój wybór okaże się ograniczony. Jeśli długa - łatwiej Ci będzie wybrać najtrafniejsze przykłady. Ten etap dobrze jest mieć z głowy do końca października.
Ogranicz bibliografię podmiotową
Eliminuj teksty, które są najmniej trafne, powtarzają te same ujęcia. Kiedy pozostaną Ci już najtrafniejsze przykłady, ale ich liczba będzie nadal zbyt liczna (powyżej 8, 10) kieruj się dopiero swoimi kategoriami estetycznymi. Dokonując takich ograniczeń listy lektur korzystaj z podręcznych opracowań, poradników. Konsultuj się z innymi uczniami, bibliotekarzami, nauczycielami. Trudno jest określić ile dokładnie pozycji powinna liczyć optymalna bibliografia. Liczba książek zależy od sposobu prezentacji, kompozycji oraz solidności analizy. Ogranicza ją bowiem tylko czas prezentacji – 15 minut. Na tym etapie prac należy uznać, że nie jest to ostateczna lista – zawsze powinna być ona obszerniejsza. Co do bibliografii podmiotowej – nie sądzę by pojawił się kiedykolwiek u kogokolwiek problem z jej nadmiarem. Należy ją dostosować do dobranej bibliografii podmiotowej i zrezygnować z pseudopomocy w postaci słowników motywów literackich, ortograficznych itp. W bibliografii przedmiotowej powinny znaleźć się wyłącznie pozycje, które pomogły Ci rozumieć temat, bibliografię podmiotową i jej kontekst filozoficzny, historyczny, biograficzny.
Dobrze jest zamknąć ten etap prac do końca listopada.
Przeczytaj wybrane pozycje
Ten etap jest bardzo ważny, bo decyduje o Twojej wiedzy i merytorycznym przygotowaniu do prezentacji. Jest również najbardziej czasochłonny. Jeśli wybrałeś temat, który Cię interesuje, czytanie będzie sprawiało Ci radość i satysfakcję, jeśli nie – tym gorzej dla Ciebie. Polecam na bieżąco w trakcie lektury sporządzać notatki. To właśnie jest czas na przeczytanie pozycji zawartych w bibliografii podmiotowej oraz przedmiotowej.
Jeśli wykorzystasz przerwę świąteczną i ferie nie powinieneś narzekać na brak czasu, a mimo to zamkniesz ten etap w połowie lutego.
Sporządź konspekt (rozbudowany plan) prezentacji maturalnej
Po przeczytaniu niezwłocznie zabierz się za na analizę, interpretację i syntezę zebranego materiału. Celem jest selekcja i hierarchizacja materiału, czyli odnalezienie i wybranie w przeczytanej literaturze podmiotu informacji związanych z wybranym tematem.
Następnie zebrane informacje należy ułożyć w logiczną całość – sporządzić plan wypowiedzi.
Nie jest to zbyt praco- i czasochłonne zadanie, więc do końca lutego możesz zdążyć bez większego kłopotu.
Ułóż tekst prezentacji maturalnej
Kolejny etap można sprowadzić do połączenia wszystkich punktów plany w spójną wypowiedź.
Kiedy prezentacja będzie już gotowa sprawdź ile czasu zajmuje jej odczyt. Przed komisją nie może zająć ani dłużej, ani krócej niż 15 minut.
Kiedy Twoja prezentacja nabierze już ostatecznego kształtu możesz pójść za radą tych, którzy sugerują żeby nauczyć się jej na pamięć. Moim zdaniem jest to jednak błąd. Twoje wystąpienie przed komisją ma być ustną prezentacją, wypowiedzią, a nie recytacją. Oceniana jest nie tyle merytoryczność wypowiedzi (choć to warunek podstawowy), co jej strona językowa. Jeśli więc język prezentacji znacząco różni się od języka rozmowy, nie działa to na korzyść zdającego.
Oto dobry przepis na dobrą prezentację maturalną.
Prezentację dobrze jest mieć gotową najpóźniej do końca marca.
Sporządź odtwórczy plan ramowy
W mojej opinii znacznie lepszym pomysłem niż uczenie się prezentacji na pamięć jest nauczenie się prezentowania swoich myśli w oparciu o plan ramowy, z którego możesz korzystać w dniu egzaminu. Można oczywiście pójść na łatwiznę i uprościć konspekt wypowiedzi do planu ramowego. Można jednak sporządzić odtwórczy plan ramowy swojej prezentacji. Dzięki temu samodzielnie sprawdzisz kompozycje swojej prezentacji.
Na sporządzenie planu ramowego i nauczenie się swojej prezentacji warto przeznaczyć przynajmniej cały kwiecień.