Język polski pisemna matura od 2015 r. Test: Najki z samotraki
Artykuł zawiera przygotowany przez CKE i OKE test, który ma pomóc przygotować się na maturę ustną z języka polskiego w roku 2015 i latach następnych.
Cały artykuł zawiera test, czyli: tekst i zadania oraz odpowiedzi. Dzięki temu każdy maturzysta może bez pomocy nauczyciela sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności.
Do matury pisemnej możesz się także przygotować, korzystając z zadań i przykładowych rozwiązań w ramach wypowiedzi argumentacyjnej.
Do matury ustnej w przygotowaniu pomogą Ci z kolei: zadania egzaminacyjne.
Test: tekst
Jan Miodek: NAJKI Z SAMOTRAKI
Kiedy rok temu zabierałem się do recenzowania słownika gwary studentów Uniwersytetu Gdańskiego, moją uwagę zwróciło już pierwsze zdanie: „Stary, przyjdź dziś do mnie wieczorem, rzucimy pena na kompa, potem impra, a potem pomyślimy o jakimś afterku...".
W tym jednym zdaniu kumulują się wszystkie cechy polszczyzny najmłodszych pokoleń.
Ale po kolei.
Można powiedzieć, że zaczęło się przed laty od Owsiakowego „siema". I dziś to już nie jest tylko pen i komp. Nawet SMS, skądinąd wersja skrócona całego wyrażenia, ma już dziś swoją skróconą wersję: „es". Krótkie „cześć" ma jeszcze krótszy wariant w postaci „cze". A mój Wrocław jest nie tylko Wrockiem, ale też jedynie „Wro". Jest „do zo", „nara" (a nawet „narazka"!) i „spoko". Owe skróty często abstrahują od granic morfologicznych wyrazów1. „Dziękuję" to jest oczywiście „dzięki", ale też w wersji zanglizowanej „dzienks", albo „spoks" zamiast „spokojnie". „Piwo", czyli „browar", to jest „bro", ale też „bronks". W tych skrótach mamy zabieg słowotwórczy anglizujący brzmienia.
Młodzi mówią dziś „sory", ale urobili już od tego swojskie2 derywaty3, bo mówi się także „sorka", „sorki", jest też jednak i „sorewicz".
Możemy więc powiedzieć, że język młodych to język pełen skrótów, ucięć, skrzy się humorem, a w jego tle jest angielszczyzna.
W tej sprawie napływa do mnie korespondencja i jest ona zdecydowanie kasandryczno-rejtanowsko-piotrowoskargowa: co to będzie, jeszcze trochę i polszczyzna zaniknie, będziemy żyć w świecie marketów, leasingów, monitoringów i shopów.
Rozumiejąc te lęki, uspokajam rodaków, mówię im o języku praindoeuropejskim – języku matce nas wszystkich, o tym, że historia polskiego języka jest historią nieustannie napływających do niego z różnych języków słów i że polszczyzna zawsze z tymi złożami leksykalnymi sobie radziła w nieustających procesach adaptacji i przyswajania sobie tych słów.
Faktem jest, że angielszczyzna jest dziś w polszczyźnie dominująca. Anglizuje się wszystko, co się da i gdzie się da. A już w kategoriach wypadnięcia z kodu kulturowego traktuję takie odkształcenia językowe, jak walka „Dejwida" z Goliatem czy – co działa na mnie zupełnie wysypkowo – „akłaparki".
Na podstawie: Jan Miodek, Najki z Samotraki, „Gazeta. Opole" 2012, nr 76.
1 Granice morfologiczne wyrazu to granice między tematem fleksyjnym a końcówką oraz między tematem słowotwórczym a formantem.
2 Swojskie w znaczeniu 'typowe dla języka polskiego'.
3 Derywat to inaczej wyraz słowotwórczo pochodny utworzony od innego wyrazu.