Strona 3 z 4
2. Przykładowy konspekt odpowiedzi do zadania egzaminacyjnego na ustną maturę z języka polskiego (matura od 2015 roku)
W jaki sposób w utworach literackich bywają przedstawiani intelektualiści? Omów zagadnienie, odwołując się do załączonej bajki Ignacego Krasickiego oraz do innych utworów literackich.
I WSTĘP
Wyjaśnienie pojęcia intelektualista – człowiek o wybitnych zdolnościach umysłowych, twórczo myślący, odkrywca, wynalazca, nielękający się stawiać pytań.
II TEZA
Intelektualista w utworach literackich często przedstawiany jest w sposób pozytywny, jako nadzieja ludzkości.
III WYWÓD
- Ignacy Krasicki w bajce Filozof kreśli obraz intelektualisty jako kogoś, kto przez ludzi myślących w kategoriach materialistycznych postrzegany jest negatywnie. Taki ktoś jedynie ich śmieszy albo denerwuje.
- Dla filozofa z bajki Krasickiego największą wartością była nauka, której wartość są w stanie pojąć jedynie ludzie o szerokich horyzontach (takim człowiekiem nie jest przedstawiony w bajce spadkobierca uczonego).
- Filozof poświęca całe swoje życie poszukiwaniu prawdy, a nie gromadzeniu dóbr materialnych. Jest kimś odmiennym od swojego spadkobiercy, który nie docenia spuścizny w postaci pozostawionej przez uczonego wiedzy i wyposażenia laboratorium. W jego oczach jest ona nic niewarta.
- Przykładem przedstawienia intelektualisty w literaturze o sto lat późniejszej jest Julian Ochocki, bohater Lalki Bolesława Prusa. Ten młody idealista wierzy, że wynalazki mogą zmienić świat na lepsze, że dzięki rozwojowi wiedzy matematyczno-przyrodniczej uda mu się „przypiąć ludzkości skrzydła".
- Ochocki to człowiek ekscentryczny w swych zachowaniach, nieprzywiązujący do swojego sposobu bycia większej wagi. Przez powieściowych reprezentantów arystokracji traktowany pobłażliwie, jako nieszkodliwy oryginał, z odcieniem lekceważenia.
IV PODSUMOWANIE
Intelektualiści w utworach Krasickiego i Prusa (Filozof i Ochocki) to ludzie oddani nauce, niedbający o osobiste sprawy materialne. To łączy obie postacie. Dzieli je sposób traktowania przez otoczenie. Ochocki mimo wszystko wzbudza sympatię. Jego pragnienie podniesienia poziomu życia ludzkości otoczenie pobłażliwie docenia. Inaczej jest w wypadku Filozofa – bohatera bajki Ignacego Krasickiego. Jego spadkobierca nie jest w stanie docenić niczego z odziedziczonej po stryju spuścizny. Ten ironicznie przedstawiony antybohater jest uosobieniem ignorancji, z którą próbowali się zmagać oświeceni.