Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Dwa obrazy wojny – dwa sposoby mówienia o niej. Dokonaj analizy porównawczej poniższych fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza i Pamiętnika z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego.
Klucz odpowiedzi:
1. Cechy wspólne obu obrazów, np.: 0-4
a. bohaterami są ludzie zjednoczeni w sytuacji zagrożenia,
b. pociski powodujące zniszczenie,
c. wyeksponowanie efektów dźwiękowych,
d. apokaliptyczna groza, przerażenie,
e. motyw pieśni religijnej i modlitwy.
Potop
2. Sytuacja, np.: 0-3
a. ostrzał oblężonego klasztoru,
b. symbolika Jasnej Góry,
c. bohater zbiorowy: obrońcy klasztoru,
d. heroizm obrońców: wszyscy (również ludność cywilna) biorą udział w walce,
e. rola pieśni religijnej.
3. Narrator, np.: 0-2
a. trzecioosobowy, spoza świata przedstawionego,
b. ukazuje całościowy obraz,
c. ocenia rzeczywistość przedstawioną.
4. Konwencja epickiej opowieści. 0-1
5. Styl uwznioślający, (bogactwo środków stylistycznych). 0-1
6. argumenty, np.: 0-2
a. wielość tropów stylistycznych (metafory, epitety i porównania),
b. antropomorfizacja,
c. porównanie homeryckie,
d. wyrazy dźwiękonaśladowcze,
e. hiperbole,
f. wykrzyknienie,
g. długie, rozbudowane zdania,
h. rytmizacja zdań (paralelizmy składniowe).
Pamiętnik z powstania warszawskiego
7. Sytuacja, np.: 0-3
a. ostrzał miasta,
b. znaczenie miejsca,
c. bohater zbiorowy: cywile chroniący się w piwnicy,
d. strach, poczucie osaczenia ukrywających się,
e. rola modlitwy.
8. Narrator, np.: 0-2
a. pierwszoosobowy (uczestnik wydarzeń; elementy autokomentarza),
b. subiektywny, emocjonalny,
c. ukazuje rzeczywistość fragmentarycznie,
d. dostrzeganie szczegółów podkreślające realizm.
9. Konwencja wspomnienia. 0-1
10. Styl deheroizujący prezentowaną sytuację (naśladowanie języka mówionego). 0-1
11. argumenty, np.: 0-2
a. niewiele tropów stylistycznych,
b. neologizmy dźwiękonaśladowcze,
c. formy bezosobowe, podkreślające zbiorowy charakter opisywanych przeżyć,
d. rzeczowniki odczasownikowe,
e. krótkie, proste zdania,
f. równoważniki zdań,
g. anakoluty,
h. elementy języka potocznego,
i. groteskowe zestawienia (np. różańce–zacierki).
6. Wnioski
pełne, 4
dostrzeżenie związku między charakterem obrazu wojny a zastosowaną konwencją oraz interpretacja różnic między fragmentami we właściwym kontekście
częściowe, (2)
dostrzeżenie związku między charakterem obrazu wojny a sposobami mówienia o niej; dostrzeżenie różnic między porównywanymi fragmentami
próba podsumowania, (1)
dostrzeżenie różnic między porównywanymi fragmentami