Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Dokonaj analizy i interpretacji opowiadania Zabawa w klucz Idy Fink, zwracając uwagę na sposób podjęcia tematu zagłady Żydów w czasie II wojny światowej.
Klucz odpowiedzi:
ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne - poziom rozszerzony
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 26 punktów.
1. Wstępne rozpoznanie całości 0-3
np.:
a. fabuła – silnie udramatyzowana,
b. opowiadanie z wyraźnie zarysowaną kompozycją zamkniętą (wstęp, zawiązanie akcji i jej rozwinięcie, punkt kulminacyjny i puenta),
c. narrator – autorski (3.os., wszechwiedzący, poza światem przedstawionym), skupiony na opisie zachowań, nie „wnętrza postaci”,
d. problematyka – holocaust.
Analiza elementów świata przedstawionego i ich interpretacja
2. Czas akcji: 0-2
np.:
a. konstrukcja czasu akcji – godz. 22.00, wieczór, „skrawek czasu” okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej; brak bliższych ustaleń,
b. funkcja takiej konstrukcji czasu - to chwila o znamionach powszechności, nacechowana tragizmem holokaustu, wojny, okrucieństwa.
3. Przestrzeń: 0-3
np.:
a. kreacja przestrzeni – „trzecie wojenne mieszkanie” z kuchnią, pokojem, łazienką i skrawkiem wąskiego korytarza; ciemne, żółte światło, liszaje wilgoci,
b. dwie przestrzenie – przestrzeń mieszkania i przestrzeń za drzwiami wejściowymi (chłód, zapach wilgoci),
c. opis mieszkania i jego interpretacja: np.: – nieprzyjazne, złudna kryjówka, więzienie, potęguje poczucie zagrożenia i osaczenia,
d. interpretacja klatki schodowej – wroga; z niej nadejdzie zagrożenie,
e. przestrzeń śmierci.
4. Bohaterowie: 0-4
np.:
a. rodzina ukrywająca się w czasie okupacji: ojciec – Żyd, matka – najprawdopodobniej Polka i dziecko,
b. kreacja ojca: np. blady, zabawnie mruga oczami (symptom nerwicy), wymuszający „zabawę” i skoncentrowany na niej, pełen niepokoju i lęku, zdenerwowany niepowodzeniami „zabaw”, już umarły dla dzwoniących,
c. kreacja matki: np. ukrywa emocje, reżyseruje „zabawę”, chwali dziecko pomimo niepowodzenia, wymusza na nim dorosłość,
d. kreacja dziecka: np. trzyletnie, „doskonałe” (wygląd i zachowanie), uważne i skupione pomimo zmęczenia, żądne pochwały ojca, uznanie żyjącego ojca za zmarłego przerasta jego możliwości,
e. sytuacja tragiczna rodziny, której przetrwanie uzależnione jest od postawy i zachowania dziecka.
5. Trafna analiza słowa-klucza „zabawa”: 0-2
a. znaczenie dosłowne,
b. znaczenie metaforyczne, np. gra o życie, ćwiczenie/tresura, zabawa na opak,
c. sens przeciwstawienia słowa „zabawa” (w tytule) i „naprawdę” (w puencie opowiadania).
6. Język opowiadania 0-3
a. słownictwo o funkcji opisowej a słownictwo nacechowane emocjonalnie,
b. pozór suchej relacji,
c. metaforyczność,
d. sfunkcjonalizowane powtórzenia.
7. Konteksty interpretacyjne 0-1
8. Podsumowanie, np.:
4 p.
- dostrzeżenie odmiennego sposobu ujęcia tematu nie poprzez ukazanie tradycyjnych obrazów zagłady Żydów (getto, obóz), ale losów prywatnych, realiów domowych, dostrzeżenie przewartościowania topiki domu (dom nie jest przestrzenią bezpieczną), dostrzeżenie odwróconej relacji między ojcem i dzieckiem (to od syna zależy życie rodziny).
2 p.
- dostrzeżenie odmiennego sposobu ujęcia tematu nie poprzez ukazanie tradycyjnych obrazów zagłady.
1 p.
- zagłada Żydów ukazana została poprzez losy rodziny.