Klucz odpowiedzi do zadania: Porównaj obrazy miasta przedstawione we fragmentach opowiadania Sierpień Brunona Schulza i powieści Zły Leopolda Tyrmanda. Omów sposoby ukazania przestrzeni i funkcje, jakie ona pełni w obu utworach.
I. ROZWINIĘCIE TEMATU - klucz odpowiedzi - – poziom rozszerzony
(można uzyskać maksymalnie 26 punktów)
1. Zasada zestawienia tekstów, np.: 0-2
a) niezwykłość obrazu miasta – w każdym tekście uzyskana innymi środkami,
b) pierwszoosobowa narracja (konwencja wspomnienia),
c) różnorodne odwołania kulturowe.
Bruno Schulz, Sklepy cynamonowe, Sierpień - klucz odpowiedzi
2. Obraz miasta, np.: 0-4
a) anonimowe małe miasto,
b) czas: poza historią (letnie świąteczne popołudnie – jedno z wielu powtarzających się
w sierpniowe soboty),
c) pozornie typowe składniki obrazu (dziecko na spacerze z matką, przechodnie,
bawiący się chłopcy, rynek, drzewa, domy),
d) piękno (mimo brzydoty pojedynczych elementów),
e) miasto jako miejsce świętych tajemnic,
f) drzewa, domy, okna , balkony jako istoty żyjące własnym, niezależnym od człowieka
życiem (rynek jest pusty, ale nie martwy).
3. Sposoby ukazania przestrzeni i jej funkcje w utworze, np.: 0-6
a) opowiadanie o spacerze,
b) narrator – ukazujący świat z punktu widzenia dziecka, ale mówiący
językiem dorosłego,
c) kreacjonizm / oniryzm,
d) symbolika,
e) motywy biblijne służące sakralizacji świata przedstawionego,
f) nawiązania kulturowe służące mityzacji świata przedstawionego,
g) rola motywu słońca,
h) kontrasty (upał – chłód, światło – cień),
i) liryzacja prozy,
j) zmysłowe metafory,
k) personifikacja drzew, domów, okien, balkonów,
l) porównania nadające elementom świata przedstawionego cechy dzieł sztuki,
m) plastyczność – liczne epitety nazywające wrażenia zmysłowe (kolory,
zapachy, wrażenia dotykowe),
n) otwarta przestrzeń jako symbol przekroczenia granicy rzeczywistości i marzenia.
Leopold Tyrmand, Zły - klucz odpowiedzi
4. Obraz miasta, np.: 0-5
a) konkretne wielkie miasto (Warszawa),
b) czas: historyczny (dzieje miasta od okresu przedwojennego po
powstanie warszawskie),
c) miasto ukazane poprzez jeden charakterystyczny element (bramy),
d) brak klasycznego piękna (śmieszne, pretensjonalne, pseudorenesansowe ozdoby,
nieprzyzwoite napisy),
e) bramy jako tło i świadek indywidualnych doświadczeń (dorastania narratora),
f) bramy jako tło i świadek doświadczeń zbiorowości (dziecięcych zabaw, ale i zbrodni),
g) bramy jako sprzymierzeńcy walczących w powstaniu.
5. Sposoby ukazania przestrzeni i jej funkcje w utworze, np.: 0-6
a) rozbudowana apostrofa do warszawskich bram,
b) narrator – pisarz, autoironiczny kronikarz,
c) retoryczność, stylizacja na klasyczny styl wysoki / epicki (inwokacja, bezpośrednie zwroty do adresata, pytania retoryczne, epitet złożony – lekkoskrzydła),
d) nagromadzenie wyliczeń i jego funkcja,
e) epitety dotyczące szczegółów obyczajowych życia Warszawy,
f) kontrast między zwykłością przedmiotu opisu a stylem wypowiedzi jako składnik ironii,
g) odwołania do wielkich dzieł literackich i mitologii jako składnik ironii,
h) odwołania do motywów charakterystycznych dla literatury „brukowej” i ich funkcja,
i) brama jako symbol przekroczenia granicy między dzieciństwem a dorosłością.
6. Podsumowanie 0-3
- pełne: wskazanie podobieństw i różnic w obrazach miasta oraz sposobach ich kreacji, dostrzeżenie związku między tymi płaszczyznami każdego z tekstów, (3)
- częściowe: wskazanie podobieństw i różnic w obrazach miasta oraz sposobach ich kreacji, (2)
- próba podsumowania: wskazanie różnic w obrazach miasta lub wskazanie różnic w sposobach ich kreacji lub wskazanie podobieństwa i różnicy w obrazach miasta oraz sposobach ich kreacji. (1)