Strona 2 z 2
Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Na podstawie podanych fragmentów Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej przedstaw różne oblicza heroizmu oraz wyjaśnij symbolikę obu mogił.
Klucz odpowiedzi
Można uzyskać maksymalnie 25 punktów
Narracja we fragmencie Nad Niemnem
Narracja (do 3 p.)
- narrator wypowiada się w 3. os. l. p. stosuje mowę niezależną
- udziela bohaterom (Anzelmowi i Janowi) prawa do narracji z perspektywy bohaterów wykorzystują oni mowę zależną
- Indywidualizacja języka:
- Anzelma – gdzieściś, liczne wyliczenia, słownictwo związane z rolnictwem, zdania wielokrotnie złożone współrzędnie
- Jana, np. posłyszelimy...,do dworu korczyńskiego lecieć..., silna ekspresja, sporo powtórzeń, krótkie urywane zdania, zdania wielokrotnie złożone współrzędnie
- stylizacja na gwarę ludową
- snucie opowieści w sposób baśniowy – Aż pewnego razu...,
- szyk przestawny,
- subiektywizm narracji pierwszosobowej
Mogiła Jana i Cecylii
Prezentacja bohaterów (do 3 p.)
- pochodzenie z różnych stanów społecznych,
- miłość zmuszająca ich do ucieczki z domów rodzinnych,
- osiedlenie w puszczy,
- założenie rodziny i osady dzięki wytrwałej i mozolnej pracy.
Symbolika nazwiska nadanego przez króla Zygmunta Augusta (do 3 p.)
- nadanie szlachectwa jako wyraz podziwu dla bohaterstwa Jana i Cecylii,
- uznanie przez króla, że bohaterstwo to odwaga codziennej pracy, zmagania się z trudnościami życia,
- docenienie przez króla ludzi tworzących nowe wartości, budujących nową cywilizację,
- podkreślenie patriotyzmu protoplastów rodu ojczyźnie bogactwa przymnażając.
Symbolika mogiły Jana i Cecylii (do 3 p.)
- pozytywistyczna koncepcja bohaterstwa – heroizm pracy,
- pozytywistyczne rozumienie patriotyzmu – praca dla ojczyzny, a nie walka,
- podkreślenie znaczenia pracy w życiu człowieka.
Mogiła powstańców styczniowych
Wspomnienie czasów powstania styczniowego (do 1 p.)
- mogiła – miejsce ostatniej, tragicznej bitwy,
- powstanie styczniowe jako wydarzenie kształtujące dzieje bohaterów powieści.
Mogiła jako symbol najszlachetniejszych cech i dążeń narodu polskiego (do 3 p.)
- patriotyzm, heroizm walki,
- solidaryzm społeczny,
- szacunek dla tradycji.
- Pamięć o Mogile i otaczanie jej czcią miarą patriotyzmu.
- Mogiły – miejsca otoczone czcią i pamięcią (sacrum),
- Mogiły Jana i Cecylii jako symbole głównych wartości epoki.
Oblicza heroizmu
Heroizm pracy (do 3 p.)
- Poszanowanie tradycji rodowej źródłem wartości moralnych rodu Bohatyrowiczów.
- Zainteresowanie mogiłą bohaterów doceniających wartość pracy. (np. Justyna, Witold).
- Traktowanie pracy przez pozytywnych bohaterów jako warunku osiągnięcia szczęścia i odnalezienia sensu życia.
- Praca świadectwem równości społecznej.
- Krytyka i szyderstwo wobec pasożytów i darmozjadów (Zygmunt, Kirło, Emilia, Różyc).
Heroizm walki (do 3 p.)
- Brak zrozumienia dla tradycji powstania wyrazem tchórzostwa i kosmopolityzmu.
- Walka Jerzego Bohatyrowicza i Andrzeja Korczyńskiego wyrazem dawnej przyjaźni, wspólnoty ideałów.
- Walka świadectwem równości społecznej.
- Wszyscy walczący cieszą sie uznaniem, szacunkiem i wdzięcznością bohaterów.
Wnioski
Pełny (3 p.)
Dostrzeżenie dwóch rodzajów heroizmu, łączących się z nową koncepcją patriotyzmu oraz wskazanie najważniejszych kryteriów oceny człowieka w powieści: stosunek do pracy i ojczyzny.
Częściowy (2 p.)
Mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, stosunek do nich określa wartości moralne bohaterów.
Próba podsumowania (1 p.)
Mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, są symbolem przeszłości.