Molier (Jean Baptiste Poquelin)
Życiorys
Jean-Baptiste Poquelin ochrzczony 15 stycznia 1622r. Urodził się w Paryżu w zamożnej i szanowanej rodzinie kupieckiej. Jego ojciec był tapicerem, jednak nie podjął się przejęcia po ojcu tego zawodu i stanowiska dostawcy królewskiego. Mając 10 lat został częściowo osierocony-zmarła mu matka. Jego wychowaniem zajął się dziadek , który poświęcał wnukowi wiele uwagi, dlatego też dzieciństwo młodego Jeana upłynęło beztrosko. Molier (bo taki pseudonim artystyczny przyjął Jean-Baptiste Poquelin w dorosłym życiu) już od najmłodszych lat interesował się teatrem i sztuką. Będąc chłopcem zamiast przesiadywać w szkole, spędzał całe dnie na oglądaniu przedstawień, które odbywały się na ulicznych teatrzykach i jarmarkach. Sprawiały mu one wielką radość i był nimi zafascynowany. Molier nie chciał pracować w zawodzie ojca, ten jednak, licząc na zmianę decyzji syna, postanowił wysłać go do kolegium jezuickiego w Clermont, gdzie Jan studiował filozofię, później zaś prawo w Orleanie, gdzie zdobył dyplom. Następnie został zaprzysiężony na nadwornego tapicera i otrzymał dzięki protekcji swego ojca stanowisko lokaja na dworze królewskim, później w 1643 r. założył w Paryżu wspólnie z Magdaleną Bejart Illustre Théâtre, wędrowną trupę, która wystawiała zapomniane farsy średniowieczne oraz włoskie commedia dell'arte.
Początkowa działalność „Znakomitego Teatru” nie była udana. Po części wynikało to z konieczności spłacenia długów zaciągniętych na opłacenie aktorów, kupno kostiumów i dekoracji. Również cena wynajmu sali wciąż rosła. Repertuar wystawiany przez grupę aktorów, należał do nudnych, przez co teatr świecił pustkami, zaś jego położenie było coraz gorsze. W tej niekorzystnej sytuacji Jan zaczął posługiwać się pseudonimem Molier, gdyż nie chciał zhańbić nazwiska rodowego. Kłopoty finansowe, w które popadł, sprawiły, że znalazł się w więzieniu, z którego jednak kilkakrotnie wykupywał go ojciec. W Paryżu Molier uzyskał poparcie Mazarina i królewskiego brata, który podobnie jak sam król chciał mieć własny teatr. To pozwoliło Molierowi na wystawienie swego pierwszego przedstawienia w Paryżu. Było to dnia 24 października 1658 roku. Dowiedziawszy się, że młody król – Ludwik XIV będzie obecny na otwarciu jego teatru, postanowił wybrać taką sztukę, która przypadłaby władcy do gustu. W dowód królewskiej łaski Molier otrzymał salę w Luwrze, gdzie mógł wystawiać sztuki na przemian z włoską grupą Torelli’ego. Jednak na nieszczęście teatr znowu zaczął świecić pustkami. Dlatego też postanowił wystawić „Zwady miłosne” i „Postrzeleńca”, które podczas pobytu na prowincji okazały się sukcesami. Również tym razem przyniosły mu szczęście i poprawę losu. Do teatru znów zaczęły napływać tłumy. W 1659 roku wystawił tam swoją komedię ,,Pocieszne wykwintnisie", która odniosła ogromny sukces, wzbudzając przychylność króla Ludwika XIV. O autorze zaczęto mówić dużo i dobrze. Pojawiły się jednak także pierwsze głosy sprzeciwu, swą bezkompromisowością Molier przysporzył sobie pierwszych wrogów. Komedia burzyła dotychczasowe status quo - swoistą równowagę sił w pełnych samozadowolenia mieszczańskich i arystokratycznych sferach Paryża.
20 lutego 1662r. czterdziestoletni już Molier ożenił się z młodszą o 21 lat Armandą Béjart, która miała w przyszłości dać mu dwóch synów. Armanda była młodszą siostrą Magdaleny Béjart, dawnej miłości Moliera, dla której przed laty komediopisarz porzucił posadę królewskiego tapicera i został aktorem. To niezbyt udane małżeństwo wywołało liczne komentarze i plotki. Przede wszystkim pojawił się zarzut, że Molier ożenił się nie z młodszą siostrą Magdaleny Béjart, ale z jej córką, owocem nieślubnego związku z okresu burzliwej młodości aktorki. Tym samym oskarżano Moliera o trwanie w niemoralnym związku małżeńskim z córką byłej kochanki.
Molier do śmierci zachował zdumiewającą energię i nie przerwał swej niezmordowanej aktywności. Zawsze od siebie wymagał więcej niż od innych, czasem - nadspodziewanie wiele. Wiemy z przekazów bezpośrednich świadków, jak ten niestrudzony artysta mimo trawiącej go śmiertelnej choroby zebrał resztki sił, aby jednak grać i pod maską śmiechu bohatersko ukrywał przed widzami pierwsze konwulsje agonii, które go chwyciły na scenie. Żaden lekarz nie chciał udzielić umierającemu medycznej pomocy, następnie zaś dwaj kolejno wezwani księżą odmówili przygotowania go na śmierć - w ten sposób zemsta dosięgła autora Świętoszka. Wdowa musiała upaść do stóp króla w Saint-Germain, aby uzyskać pozwolenie na pochowanie zwłok Moliera w poświęconej ziemi, jednak nie zezwolono na odprawienie mszy żałobnej. Na rozkaz arcybiskupa Paryża pogrzeb odbył się w nocy, bez udziału księży, 21 lutego 1673 roku, na cmentarzu Pere Lachaise. Oryginalna płyta na grobie pisarza uległa później zniszczeniu, a jego zwłoki zaginęły.
Charakterystyka Moliera
W życiu osobistym Molier nie był szczęśliwy: ożenił się z Armandą Bejart, córką Magdaleny, młodszą od niego o dwadzieścia jeden lat. To niedobrane małżeństwo (Molier nawet kilkakrotnie wyprowadzał się z domu i powracał po dłuższych lub krótszych okresach separacji) zatruło mu życie, wypełniając je niepokojem i goryczą.
Niektórzy biografowie i literaturoznawcy skłonni byliby go idealizować, Molier był jednak zwyczajnym człowiekiem z przywarami, wadami i śmiesznostkami. Bywał małostkowy, drażliwy i zazdrosny, oprócz licznych rzeczywistych chorób nękały go podejrzliwa nieufność i hipochondria.
Cechy twórczości
Bogactwo jego twórczości było w tym czasie przeogromne: dworskie uroczystości okraszał błahymi farsami, na życzenie króla doraźnie przerabiał okazjonalne komedie, lecz przede wszystkim powstawały liczne autorskie utwory, w których Molier wyrażał swoje krytyczne stanowisko wobec otaczającego go świata i spraw irytujących go najbardziej: ludzkiej głupoty, pychy, zadufania, obłudy i zakłamania.
Świeżość spojrzenia, szczery i prosty język, tak różny od sztucznych barokowych zawiłości stylu préciosité, bezkompromisowość - to wszystko sprawiło, że wokół Moliera zgromadzili się najwięksi pisarze i poeci epoki: Boileau, Racine, La Fontaine. Jego celem była prawda psychologiczna kreślonych postaci. Bohaterowie jego komedii żyją w ówczesnym społeczeństwie, są przedstawicielami XVII wieku, ale obdarzeni są rysami powszechnymi, stanowią typy wieczne, uniwersalne. Komedie jego odznaczają się niezwykłą różnorodnością i najwyższymi walorami artystycznymi. Uprawiał tzw. wielką komedię, widowiska farsowe, komedię heroiczną i komediobalet. Połączył w nich tradycję rodzimej farsy ludowej z elementami włoskiej commedia dell’arte i klasycznej sztuki.
Twórczość Moliera
Wartogłów (1653)
Pocieszne wykwintnisie (1659)
Rogacz z urojenia (1660)
Natręty (1661) Szkoła mężów (1661)
Szkoła żon (tytuł oryginału L'école des femmes) (1662)
Improwizacja w Wersalu (1663)
Świętoszek (tytuł oryginału: "Tartuffe, ou l'Imposteur") (1664)
Don Juan (1665)
Lekarz mimo woli (1666)
Mizantrop (1666)
Grzegorz Dyndała (1668)
Skąpiec (1668)
Pan de Pourceaugnac (1669)
Mieszczanin szlachcicem (1670)
Szelmostwa Skapena (1671)
Uczone białogłowy (1672)
Chory z urojenia (1673) - zmarł podczas wystawiania właśnie tej sztuki komicznej.
Bibliografia:
a) Internet:
- pl.wikipedia.org/wiki/Pocieszne_wykwintnisie
- free.art.pl/parabuch/spektakle/sganarel/index.html
- nauka.katalogi.pl/Pilnie_poszukuje_stres..._MOLIERa-t32672.html
- pl.wikipedia.org/wiki/Szko%C5%82a_%C5%BCon
- pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99toszek
- czytelnia.onet.pl/0,1126181,do_czytania.html
- archiwumallegro.pl/molier_lekarz_mimo_wo..._1867-440058074.html
- pl.wikipedia.org/wiki/Mizantrop
- pl.wikipedia.org/wiki/Grzegorz_Dynda%C5%82a
- pl.wikipedia.org/wiki/Sk%C4%85piec
- www.e-teatr.pl/pl/realizacje/23609,szczegoly.html
- www.sklep.gildia.pl/literatura/37689-mol...szczanin-szlachcicem
- pl.wikipedia.org/wiki/Szelmostwa_Skapena
- www.biblionetka.pl/book.aspx?id=45329
- sciaga.nauka.pl/index.php/id=index/dept=...r__zycie_i_tworczosc
- portalwiedzy.onet.pl/56272,,,,molier,haslo.html
- pl.wikipedia.org/wiki/Molier
- swietoszek.klp.pl/a-6193.html
- www.bryk.pl/s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_p...olier_1622_1673.html
- www.sciaga.pl/tekst/96347-97-charakterystyka_harpagona
- www.sciaga.pl/tekst/121844-122-charakter...agona-molier-skapiec
- www.bryk.pl/teksty/gimnazjum/j%C4%99zyk_...4%85pca_moliera.html
b) Książki:
- Encyklopedia Popularna PWN wydanie 18 str. 479
- Podręcznik do liceum i technikum do Języka polskiego NR 2. Renata Janicka – Szyszko oraz Magdalena Steblecka
- książka Daniel Burt - "100 najwybitniejszych pisarzy wszech czasów" str 114-116
c)Źródła grafiki:
- pl.wikipedia.org/wiki/Molier
- pl.wikiquote.org/wiki/Molier