Omówienie pojęcia: teoria aktów mowy.
Akty mowy
J. L. Austin, rzucił nowe światło z jednej strony na interpersonalny charakter zachowania językowego, z drugiej na zjawiska, które rozważane są pod nazwą modalności. Rozróżnił on:
- wypowiedzenie konstatywne
to wypowiedzi, które można poddać weryfikacji: prawda/fałsz
- wypowiedzenie performatywne
to wypowiedzi, których nie można poddać takiej weryfikacji. (pytania, obietnice) Wypowiedzenie te zawierają często czasownik performatywny (obiecuję).
Trzy aspekty mowy
Austin twierdził, że podczas jednej wypowiedzi można dokonać kilku aktów mowy jednocześnie. Rozróżnił on 3 rodzaje aktów mowy:
Akt lokucyjny
to sam komunikat, wypow. zdania, artykulacja dźwięków.
Akt illokucyjny
to, co dodatkowo chciał wyrazić nad; każda wypowiedź ma treść nadaną, zgodną z intencją nad. prośba, ostrzeżenie, obietnica, żądanie stanowią illokucję. Wartość illokucji mierzona jest w kateg skuteczności.
Akt perlokucyjny
to efekt wywołany u odbiorcy po odebraniu komunikatu np. zakłopotanie, gniew, rozbawienie, także konkretna czynność.
Rozróżnienie trzech aspektów mowy stanowi podstawę oddzielenia 2 dyscyplin językoznawstwa: semantyki i pragmatyki.
Aspekt lokucyjny stanowi domenę semantyki.
Aspekt illokucyjny i efekty perlokucyjne stanowią przedmiot badań pragmatyki.
Austin wyraźnie odróżnił illokucję od perlokucji.
Podział aktów mowy
Austin podzielił także akty mowy na:
Bezpośrednie akty mowy
intencja mówiącego może być odczytana niezależnie od kontekstu.
Pośrednie akty mowy
intencja odczytywana jest dzięki kontekstowi.
Warunki fortunności
Według Austina , aby dokonał się akt illokucyjny, muszą być spełnione warunki fortunności:
1. Musi istnieć konwencjonalna procedura, określająca okol. i kompetencje osób biorących udział w akcie illokucyjnym
2. Procedura musi być przeprowadzona poprawnie
3. Procedurze tej muszą towarzyszyć okr. myśli, uczucia i intencje osób biorących w niej udział.