Notatka syntetyzująca. Jak napisać notatkę syntetyzującą? Jak przygotować?

Notatka syntetyzująca – ćwiczenie (rozwój nauki)

Dowiedz się jak napisać dobrą notatkę syntetyzującą, czym jest notatka syntetyzująca (Notatka syntetyzująca - czym jest?), jakie są jej cechy oraz na czym polega notatka syntetyzująca Notatka syntetyzująca - jak napisać?.

Sprawdź też czy przydadzą Ci się informacje o Notatce lub Maturze. Te strony zawierają powiązane informacje.

Polecenie notatki syntetyzującej

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: działania sprzyjające rozwojowi nauki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów. 

Tekst 1. Walter Isaacson, Leonardo da Vinci

Przywiązanie Leonarda da Vinci do zbieranych osobiście doświadczeń nie wynikało jedynie z drażliwości na punkcie braku formalnego wykształcenia. Spowodowało raczej, że – przynajmniej na początku swojej drogi – Leonardo bagatelizował rolę teorii. Był urodzonym obserwatorem i eksperymentatorem, nie miał ani naturalnych skłonności, ani wpojonego przez nauczycieli nawyku zmagania się z abstrakcyjnymi pojęciami. Od rozumowania dedukcyjnego, wymagającego przyjęcia zbioru teoretycznych przesłanek, wolał rozumowanie indukcyjne, w którym na podstawie
wyników swoich eksperymentów formułował ogólniejsze wnioski. Leonardo chciał najpierw przyjrzeć się faktom i dopiero na podstawie obserwacji próbować odkryć, jakie zależności je wywołują i jakie siły natury za nimi stoją. „W naturze przyczyna poprzedza działanie, ale my musimy podążyć w przeciwnym kierunku i obserwując działanie, odkryć przyczynę”.

Leonardo uczynił fundamentem swojej nauki następujący schemat postępowania: obserwacje, dostrzeganie prawidłowości w obserwowanych zjawiskach, wreszcie – weryfikacja wniosków za pomocą kolejnych spostrzeżeń i eksperymentów. Pomagała mu pomysłowość. Dzięki niej wymyślał różnego rodzaju urządzenia i błyskotliwe metody badania różnych zjawisk. Planując doświadczenia, wizualizował sobie różne zjawiska i oddawał te
wyobrażenia na rysunkach. Nie czuł się na siłach, aby zmagać się z teorią. Wolał zdobywać wiedzę poprzez obserwację i utrwalanie swoich spostrzeżeń na szkicach.

Jednak nie poprzestał jedynie na przeprowadzaniu eksperymentów. Notatniki pokazują, jak zmieniało się jego  podejście. W okolicach 1490 roku zaczął więcej czasu poświęcać studiowaniu ksiąg, co pomogło mu docenić korzyści płynące z możliwości osadzenia wyników badań w pewnych ramach teoretycznych. Co więcej, zaczął także pojmować, że teoria i empiria są wobec siebie komplementarne.

O konieczności łączenia empirii z teorią Leonardo miał okazję przekonać się, studiując perspektywę. Prowadził systematyczne obserwacje, żeby uchwycić, jak zmniejszają się przedmioty w miarę oddalania się obserwatora. Ale sięgał także do ksiąg poświęconych geometrii, żeby opracować reguły opisujące związek między wielkością przedmiotu a odległością od niego. Przystępując do opisywania zasady perspektywy, zanotował, że niekiedy „będzie dedukować rezultaty z przyczyn, a czasem domyślać się przyczyn, obserwując skutki”.

Zaczął nawet z lekceważeniem odnosić się do eksperymentatorów, którzy polegali jedynie na praktyce, nie mając najmniejszego pojęcia o teorii badanych zjawisk. „Ci, co przejawiają zamiłowanie do działań praktycznych, nie posiadając przy tym żadnej wiedzy teoretycznej, przypominają żeglarzy wsiadających na statek pozbawiony steru oraz kompasu; nigdy nie będą mieli pewności, dokąd naprawdę zmierzają” – napisał w 1510 roku.
„Wszelka praktyka musi zawsze opierać się na rzetelnej teorii”.

W rezultacie Leonardo stał się – na ponad sto lat przed Galileuszem – jednym z najważniejszych myślicieli Zachodu, prowadzącym ciągły, bezpośredni dialog między teorią a empirią. Zapoczątkował drogę, której zwieńczeniem jest współczesna rewolucja naukowa. Niezwykła zdolność naszego bohatera do łączenia doświadczenia i teorii sprawiła, że jego naukowy dorobek stanowi do dziś doskonały przykład, jak uważna obserwacja świata,
nieposkromiona ciekawość, gotowość do eksperymentowania i kwestionowania dogmatów, a także umiejętność dostrzegania podobieństw między odkryciami z różnych dyscyplin nauki, prowadzą do pomnożenia ludzkiej wiedzy.

Tekst 2. Hugo Steinhaus, Drogi matematyki stosowanej

Uczono nas za młodu, że współpraca matematyka z przyrodnikiem ma się odbywać według takiego schematu: przyrodnik napotyka zagadnienie matematyczne w postaci równania algebraicznego lub różniczkowego i przynosi je matematykowi. Ten rozwiązuje je i oddaje w ręce przyrodnika gotowe rozwiązanie w formie wzorów. Matematyk nie powinien się troszczyć, skąd się wzięło zagadnienie ani do czego ma służyć rozwiązanie; nie
powinien też zaglądać do protokołów, w których spisane są wyniki doświadczeń. Przeświadczenie, że specjalizacja nauk jest tak daleko posunięta, iż tylko ludzie tego samego cechu mogą się wzajemnie zrozumieć, z góry skazywało takie próby na niepowodzenie. Mówiono nam też, że w naukach przyrodniczych nie ma ani ścisłych definicji, ani twierdzeń udowodnionych – już to samo wzbudzało w matematyku naszej generacji lekceważenie. Radzono nam przyjąć stan faktyczny podany przez przyrodnika za układ pewników, przerzucając odpowiedzialność na niego: my, oczywiście, nie
możemy się mylić, a jeżeli nasze wzory nie stosują się do rzeczywistości, to może to być tylko winą przyrodnika albo nawet samej rzeczywistości, ale nigdy – winą matematyki.

Ten sposób współpracy rzadko kiedy prowadził do pozytywnych wyników. Wywołał on u wielu przyrodników przeświadczenie, że współpraca z matematykami jest niemożliwa, a u matematyków – że nauki przyrodnicze są zbiorem luźnych faktów empirycznych, a tak zwane prawa przyrody – wnioskami opartymi na indukcji przyrodniczej, niezasługującymi na miano prawd naukowych.

Jak powinna zatem wyglądać współpraca matematyki z innymi dyscyplinami? Najlepiej wyjaśni to porównanie wzięte z historii obu wojen światowych. W jednej i w drugiej współpracowały sztaby generalne z ekspertami cywilnymi. Tu wojskowi byli przyrodnikami, a eksperci grali rolę matematyków. Podczas pierwszej wojny światowej współpraca obu grup układała się według przestarzałego schematu: nie wtajemniczano ekspertów, do czego potrzebny był taki lub inny aparat, ale żądano skonstruowania. Jak wiadomo, podczas pierwszych lat drugiej wojny światowej, które były pasmem katastrof dla Wysp Brytyjskich, wprowadzono współpracę na zasadzie organicznej, to znaczy dopuszczenia ekspertów do dyskusji nad
genezą, sensem i ważnością zagadnienia. Wiadomo także powszechnie, jakie rozmiary przybrała ta współpraca, na którą Niemcy, ze swoją supremacją elementu militarnego, nie umieli się przestawić. Mamy więc postulat: nie należy rozpoczynać współpracy, gdy zagadnienie jest gotowe, lecz – znacznie wcześniej. Są mianowicie zagadnienia, których przyrodnicy nie rozeznają jako matematycznych.

Matematyka nie jest zbiorem gotowych wiadomości. Jest to raczej szkoła myślenia. Nauki przyrodnicze i techniczne, a i społeczne nie są tylko rejestrem obserwacji i eksperymentów. Współpraca – to jest matematyka stosowana. Matematyki stosowanej jako gotowej doktryny nie ma. Tworzy się ona przy zetknięciu matematycznej myśli ze światem otaczającym, ale wówczas tylko, gdy zarówno ów matematyczny duch, jak i przyrodnicza materia są w stanie płynnym. Do tego trzeba jednak uświadomić sobie, że nauka nie tylko opisuje rzeczywistość, ale także tworzy rzeczywistość nową, ilekroć przybiera aktywną postawę, nie czekając na zagadnienia, ale je stawiając.

Etapy pracy nad notatką syntetyzującą

Etap 1. Analiza wstępna

Uważna analiza polecenia. Zaznaczenie wszystkich istotnych elementów: tematu notatki, materiału źródłowego, formy i objętości wypowiedzi. 

Na podstawie obu tekstów                                       ------>> Twojej źródła (z czego masz czerpać?)

napisz                                                                        ------>> polecenie (co masz zrobić?)

notatkę syntetyzującą na temat:                               ------>> forma Twojej wypowiedzi

działania sprzyjające rozwojowi nauki.                     ------>> temat Twojej wypowiedzi

Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.   ------>> objętość/długość Twojej wypowiedzi

Podkreślenie w temacie notatki słów kluczowych. 

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: działania sprzyjające rozwojowi nauki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów. 

Etap 2. Analiza właściwa

Pierwszy tekst

1. Zwrócenie uwagi na rolę tytułu:
   • określa temat podejmowany w tekście
   • wskazuje problem i koncentruje na nim uwagę odbiorcy
   • wskazuje ważne osoby, wydarzenie, czas i miejsce i zwraca na nie uwagę odbiorcy.
2. Dokładna lektura każdego tekstu, zrozumienie jego sensu oraz związków logicznych i przyczynowo-skutkowych.
3. Wyodrębnienie w tekście części składowych.
4. Odnalezienie i wypisanie z każdego akapitu kluczowych informacji.

• Tytułem jest nazwisko artysty; jednostkowa biografia staje się punktem wyjścia do ogólniejszych rozważań.
• Poglądy i działania Leonarda we wczesnym etapie:
  • bagatelizowanie teorii
  • rozumowanie indukcyjne, tj. najpierw eksperyment, obserwacja, potem wnioskowanie.
• Schemat postępowania Leonarda / metoda pracy.
• Czynnik sprzyjający rozwojowi nauki – pomysłowość/kreatywność.
• Zmiana podejścia – docenienie teorii, zrozumienie, że teoria i empiria się uzupełniają.
• Dowód na przyjętą nową tezę o komplementarności teorii i empirii.
• Znaczenie badań / metod pracy Leonarda da Vinci w nauce.

Drugi tekst

1. Zwrócenie uwagi na rolę tytułu:
   • określa temat podejmowany w tekście
   • wskazuje problem i koncentruje na nim uwagę odbiorcy
   • wskazuje ważne osoby, wydarzenie, czas i miejsce i zwraca na nie uwagę odbiorcy.
2. Dokładna lektura każdego tekstu, zrozumienie jego sensu oraz związków logicznych i przyczynowo-skutkowych.
3. Wyodrębnienie w tekście części składowych.
4. Odnalezienie i wypisanie z każdego akapitu kluczowych informacji.

• Zwrócenie uwagi na dotychczasowe metody badawcze.
• Wskazanie, że teoria nie łączy się z empirią (doświadczeniem).
• Podkreślenie roli teorii.
• Zwrócenie uwagi na brak powiązania między matematykami a przyrodnikami.
• Zmiana sposobu podejścia do badań – podkreślenie roli współpracy między matematykami a przyrodnikami.
• Podkreślenie indywidualnego znaczenia różnych dziedzin nauki.
• Zwrócenie uwagi na konieczność łączenia teorii i empirii.

Etap 3. Odnalezienie stanowiska każdego autora względem informacji kluczowych dla tematu

Stanowisko autora tekstu 1.
• Rozwojowi nauki sprzyja stosowanie różnych metod i podejść badawczych, np. obserwacja, dostrzeganie prawidłowości, eksperymenty, wykorzystywanie wiedzy teoretycznej.
• Rozwojowi nauki sprzyja przyjęcie otwartej postawy, która umożliwia zmianę stanowiska oraz metod badawczych i twórczych.
• Rozwojowi nauki sprzyja ciekawość świata, gotowość do eksperymentowania, weryfikowania twierdzeń przyjmowanych za pewne.
• Leonardo da Vinci jako przykład naukowca łączącego teorię z doświadczeniem – taka postawa badawcza sprzyja rozwojowi nauki.
Stanowisko autora tekstu 2.
• Rozwojowi nauki sprzyja weryfikowanie istniejących metod pracy naukowej (zmiana relacji między dziedzinami nauki).
• Rozwojowi nauki sprzyja współpraca naukowców z różnych dziedzin.
• Rozwojowi nauki sprzyja wykorzystywanie unikatowych cech danych dziedzin wiedzy, dzięki czemu współpraca między przedstawicielami różnych dyscyplin naukowych przyczynia się do rozwiązywania problemów badawczych.

Etap 4. Zestawienie i porównanie stanowisk autorów obu tekstów

• znalezienie podobieństw
• znalezienie różnic

Etap 5. Pisanie notatki syntetyzującej

Rozpoczynamy od zdania wprowadzającego, uogólniającego problematykę podejmowaną przez oba teksty.

Walter Isaacson oraz Hugo Steinhaus podjęli próbę określenia działań, które sprzyjałyby rozwojowi nauki.

Ukazanie cech wspólnych obu tekstów.

Oba teksty opisują znaczenie teorii i empirii oraz korzyści płynące z połączenia tych dwóch elementów. Autorzy uważają, że współistnienie i współdziałanie doświadczeń i teorii mogą przyczynić się do uzyskania lepszych rezultatów.

Różnice w stanowiskach obu autorów.

Różni ich sposób prowadzenia wywodu: Isaacson stosuje myślenie indukcyjne, czyli na przykładzie jednego artysty/naukowca formułuje uogólnienia, Steinhaus natomiast odwrotnie – od uogólnienia dotyczącego matematyki stosowanej przechodzi do szczegółów. Ponadto różni ich podejście metodologiczne: Isaacson na przykładzie da Vinci postuluje łączenie teorii z empirią, a Steinhaus – współpracę różnych dziedzin nauki.

Wnioski/konkluzje.

Znalezienie połączenia między teorią i zasadami a obserwacją i doświadczeniem może prowadzić – w opinii obu autorów – do zupełnie nowych wyników naukowych.

Etap 6. Sprawdzenie napisanej notatki syntetyzującej

• Czy jest stanowisko pierwszego autora tekstu? 
• Czy jest stanowisko autora drugiego tekstu?
• Czy są podobieństwa między tekstami?
• Czy są różnice między tekstami?
• Czy są wnioski/konkluzje?

Podsumowanie

Notatka syntetyzująca to skuteczny sposób na uporządkowanie wiedzy i prezentację kluczowych informacji w skondensowanej formie. Jest obowiązkowym zadaniem na egzaminie maturalnym, a jej właściwe przygotowanie pozwala na efektywne przekazywanie treści.

Źródło:
Notatka syntetyzująca- CKE

Możesz także zajrzeć na wortal o pokrewnej tematyce: https://ipolski.pl