Streszczenie logiczne rozprawki o zapożyczeniach - Rozprawka. Zapożyczenia w języku polskim., napisane na podstawie odtwórczego planu rozprawki - Plan rozprawki o zapożyczeniach. Napisane zgodnie z wytycznymi CKE i na podstawie artykułu: Jak napisać streszczenie logiczne?
Streszczenie - dobry przykład (40 słów)
Tekst dowodzi, że zapożyczenia są naturalnym skutkiem kontaktów językowych: przynoszą precyzję i szybkie nazewnictwo, lecz grożą kalkami psującymi składnię. Omówiono anglicyzmy, germanizmy, rusycyzmy, latynizmy i francuszczyzny. Wniosek: równowaga — promować rodzime odpowiedniki, akceptować uzasadnione nowości, unikać bezrefleksyjnych kalk.
Streszczenie - dobry przykład (60 słów)
Tekst dowodzi, że zapożyczenia są naturalnym skutkiem kontaktów językowych. Dają precyzję, szybkie nazewnictwo i ułatwiają komunikację, lecz grożą kalkami psującymi składnię. Omówiono anglicyzmy, germanizmy, rusycyzmy, latynizmy oraz francuszczyzny. Najgroźniejsze są bezrefleksyjne kalki składniowe. Wniosek: potrzebna równowaga, promować rodzime odpowiedniki, akceptować uzasadnione nowości i świadomie filtrować wpływy, chroniąc idiomatyczność polszczyzny. Unikać zapożyczeń zbędnych, dbać o klarowność wypowiedzi i styl tekstu polskiego.
Streszczenie - za długie (120 słów)
Punkt wyjścia stanowi stwierdzenie, że zapożyczenia są naturalnym skutkiem kontaktów językowych i odpowiadają na potrzeby komunikacyjne; niosą zarazem pożytki (precyzja, szybkość nazywania nowości, komunikowalność międzyjęzykowa) i ryzyka (rozchwianie składni, spłaszczenie stylu). Autor kolejno ukazuje fale wpływów: najnowszą – angielską, sprzyjającą szybkiemu obiegu nazw i jednocześnie nasilającą kalkowanie obcych schematów; dawną, niemiecką – oswojoną i „przezroczystą”, poszerzającą słownik realiów bez naruszania składni; wschodnią – utrwalającą urzędowe szablony i usztywniającą styl; łacińską – porządkującą terminologię naukową, ale grożącą hermetyzmem; wreszcie francuską – podnoszącą rejestr stylistyczny i bezkolizyjnie wtopioną w system. Następnie akcentuje, że największe zagrożenie płynie z bezrefleksyjnych kalk składniowych, które zmieniają rytm i zależności w zdaniu, obniżając przejrzystość wywodu. Wobec tego proponuje równowagę: umiarkowaną czujność normatywną, promowanie dobrych odpowiedników rodzimych i akceptowanie uzasadnionych nowości. Konkluzja łączy wątki: zapożyczamy, bo język musi nazywać nowe zjawiska; konsekwencją jest równoczesne wzbogacanie leksyki i potencjalne osłabianie idiomatyczności, czemu przeciwdziała rozsądny filtr.
Streszczenie logiczne do matury od 2014 r. zostało wprowadzone przez CKE. Później zastąpiono je notatką syntetyzującą, która jest trudniejszą formą niż streszczenie logiczne.