Świat przedstawiony w dziele literackim - składniki
Artykuł ma pomóc w samodzielnej analizie świata przedstawionego w dziele literackim. Ma odpowiedzieć na pytanie: Jak analizować świat przedstawiony?
Zacznijmy od tego co to jest świat przedstawiony?
Świat przedstawiony to rzeczywistość (bohaterowie, natura, budynki i infrastruktura, wydarzenia, czas, sytuacja i okoliczności), które do życia powołuje i kształtuje w swej opowieści narrator.
Kompozycja
otwarta - wydarzenia nie są zamknięte śmiercią bohaterem
zamknięta - wydarzenia zamknięte śmiercią bohatera
Fabuła
akcja+retrospekcje+proroctwa
chronologiczna
- ukazana jest dzień po dniu
- ukazana nie dzień po dniu
achronologiczna
- obecność retrospekcji
- obecność wizji, proroctw, snów proroczych
Opisz główne wątki. Przyjrzyj się co je łączy, którzy bohaterowie są w nie uwikłani
Przyjrzyj się czy uwaga narratora jest poświęcona w równym stopniu wszystkim wydarzeniom (czasem niektórym poświęca więcej uwagi – są dla niego ważniejsze, czasem mniej).
Oceń stopień komplikacji fabuły.
Czas
czas akcji - to czas, w którym dzieją się wydarzenia
czas fabularny - to czas, o który rozszerzony jest czas akcji w wyniku retrospekcji, czyli wspomnień, fragmentów starego pamiętnika, dziennika, starych listów itp.
Motywacja świata przedstawionego
Czy jest prawdopodobny? Z jakiej konwencji korzystał autor kreując świat przedstawiony:
- realistyczna
- realizm
- naturalizm
- realizm awangardowy
- behawioryzm
- realizm socjalistyczny
- fantastyczna
- baśń
- fantasy
- science-fiction
- horror
- oniryzm
- groteskowa
Analiza przestrzeni
- miejsca (akcji i fabuły)
- opis natury
- opis budynków i infrastruktury
- ocena przestrzeni dokonana przez bohaterów
- ocena przestrzeni dokonana przez narratora
- jaka jest troska narratora o szczegóły? Czy narrator tak samo przedstawia całą przestrzeń?
Analiza postaci literackiej
Wymień postacie literackie.
Sprawdź czy występuje tu bohater zbiorowy.
Na jakiej motywacji opiera się konstrukcja bohaterów:
- motywacja społeczna
- motywacja biologiczna
- motywacja psychologiczna
Kto jest tytułowym bohaterem?
Kto jest głównym bohaterem?
Opisz wymienionych bohaterów pod kątem:
- ich wpływu na akcję:
- aktywny (jego działanie wpływa na przebieg akcji)
- pasywny (nie wpływają na akcję powieści, a ich losy są zdeterminowane przez innych)
- stałości cech psychicznych:
- statyczny
- dynamiczny
- moralności:
- pozytywny
- negatywny
- roli w akcji:
- główny (liczne powiązania z innymi postaciami, łączy główne wątki),
- poboczny (uboczny, drugoplanowy – pozostają w związku z postacią główną, ale uczestniczą tylko w części akcji),
- epizodyczny (postacie występują jednorazowo w epizodach, stanowią tło, margines fabuły)
- skomplikowania psychologicznego
- bohater-typ, model, everyman
- bohater zindywidualizowany, o prostej psychice
- bohater o skomplikowanej psychice, unikalna postać
Analiza treści dzieła
- temat (prawda-prawdopodobieństwo-zmyślenie, fikcja literacka)
- ideologia
- światopogląd
- interpretacja
- selekcja i hierarchizacja elementów