Analiza wiersza „Wysokie drzewa" Leopolda Staffa
Warto przeczytać: {ln: Jak analizować wiersz? ' Analiza wiersza - jak?} oraz {ln: Środki poetyckie ' Prosto o środkach poetyckich}
Biografia autora:
W dwudziestoleciu miedzywojennym podejmuje się przekładu Kwiatków św. Franciszka, gdzie występuje motyw miłości bliźniego, pogodzenia ze światem, akceptacji cierpienia.
Porzuca tematykę wojenną, polityczną, odpoczywa podejmując tematy związane z otaczającym światem przyrody.
Cechy twórczości: zwraca się w stronę klasycyzmu: pogodzenie z życiem, filozofia ładu.
Analiza tytułu:
Wysokie drzewa- możemy przypuszczać, że w wierszu będzie mowa o przyrodzie, jej wielkości, pięknie, w opisywanym miejscu znajdują się drzewa.
Data utworu:
1932- Polska po odzyskaniu niepodległości, poeta przeżywa etap fascynacji przyrodą, wyznaje filozofię franciszkańską.
Słowa klucze:
Natura, przyroda, spokój, cisza, zachód słońca, zachwyt, harmonia, piękno.
Nadawca:
Zachwyca się przyrodą, podziwia ją, wrażliwy na jej piękno, kontempluje zachód słońca- zakończenie dnia, ma duszę artysty, opisuje poetycko zjawiska, które widzi wokół siebie, dostrzega szczegóły- koniki polne, delikatny wiatr, jest spokojny, melancholijny.
Odbiorca:
Nie jest określony, trudno się domyslić do kogo zwraca się nadawca. Jest to liryka pośrednia. Tekst pełni rolę impresywną. Można powiedzieć, że podmiot liryczny prowadzi monolog, oddając swoje spostrzeżenia, odczucia względem przyrody. Dzięki temu czytelnik patrzy na otaczający świat oczami podmiotu lirycznego, utożsamia się z jego uczuciami, poglądami, staję się równie wrażliwy na piękno.
Forma:
Utwór stroficzny, wierszowany, rymy krzyżowe żeńskie. Pisany trzynastozgłoskowcem, co powoduje, że akcent rozkłada się równomiernie w każdym wersie. Średniówka występuje po siódmej sylabie. Każda strofa to jedno zdanie wielokrotnie złożone.
Środki stylistyczne:
klamra kompozycyjna- wers „O, cóż jest piękniejszego niż wysokie drzewa!" występuje na początku i na końcu wiersza; podkreśla to doskonałość wielkość i wyjątkowość drzew .
wykrzyknienia- pokazują gwałtowny, prawdziwy zachwyt podmiotu lirycznego,
hiperbola- podm. liryczny podnosi drzewo do rangi czegoś wzniosłego, buduje pomnik przyrodzie,
epitety- „wysokie drzewa, wieczornym promieniem" ; pobudzają wyobrażnię,
synestezja- oddziałując na kilka zmysłów równocześnie( węch-„zapach wody"; wzrok- „w brązie zachodu kute wieczornym promieniem"; słuchu- „Tysiącem srebrnych nożyc szybko strzygą ciszę") podmiot liryczny wprowadza nas w otaczający go świat, pozwala nam odbierać go maksymalnie mocno.
onomatopeja- „Tysiącem srebrnych nożyc szybko strzygą ciszę"; czytelnik dzięki temu zabiegowi jeszcze bardziej identyfikuje się z podmiotem lirycznym, który jest w centrum wydarzeń.
personifikacja- „ I zmierzch ciemnością smukłe korony odziewa"; przez nadanie cech ludzkich przyrodzie idealizuje ją.
Intertekstualność:
wiersz jest nawiązaniem do filozofii franciszkanizmu,gdyż wychwala przyrodę.
Interpretacja wiersza „Wysokie drzewa" Leopolda Staffa
Leopold Staff w roku 1932, tj. w czasie, gdy powstał wiersz „Wysokie drzewa" przeżywa okres pogodzenia ze światem, akceptacji cierpienia, podejmuje się też przekładu „Kwiatków św. Franciszka". Widać, że dominuje tu tematyka przyrodnicza i zafascynowanie nią. Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości odrzucone zostają motywy wojenne, polityczne, następuje okres uspokojenia się, odpoczynku.
Analizując tytuł wiersza już na początku spodziewamy się, że będzie w nim mowa o przyrodzie, jej pięknie. Podmiot liryczny znajduje się w cichym, spokojnym miejscu, jest sam, wokół niego dzika natura, on, wrażliwy na jej piękno ,dostrzega szczegóły, które go otaczają, słyszy koniki polne, czuje szum wiatru. Jest w samym środku wielkiego przedstawienia, podziwia zachód słońca, wysokie drzewa otulane przez ciemność. Widzi jak kończy się dzień, wszystko usypia. Prowadzi monolog, pełni rolę impresywną, dzięki jego opisom czytelnik może brać udział w wydarzeniu jako obserwator, widzi wszystko jego oczami.
W wierszu znajdujemy wiele środków stylistycznych, już na początku, w pierwszym wersie „O, cóż jest piękniejszego niż wysokie drzewa!" dostrzegamy wykrzyknienie, hiperbolę, epitet, które podkreślaja doskonałość, wyjątkowośc drzew, ogromny, gwałtowny zachwyt podmiotu lirycznego. Co więcej, werset ten powtórzony jest również na końcu, co tworzy klamrę kompozycyjną. Ważnym elementem składającym się na wymowę wiersza jest synestezja. To połączenie oddziaływania na różne zmysły wprowadza nas w otaczający podmiot liryczny świat, pomaga odczuć niesamowitość zjawisk. Przykłady takie jak „zielony zapach wody, drzewa kute promieniem zachodu, tysiące srebrnych nożyc szybko strzegących ciszę" rozbudzają naszą wyobraźnię. Szczególnie ta ostatnia onomatopeja działa na nas mocno. Wydaje się jakby faktycznie było słychać te koniki polne. „Zmierzch odziewający korony drzew" to personifikacja. W wierszu natura jest wyniesiona bardzo wysoko, można powiedzieć, że podmiot liryczny tworzy jej pomnik.
Wiersz oddziałuje na czytelnika w sposób szczególny, pozwala zatrzymać się na chwilę, porzucić „pilne" sprawy, usiąść i zastanowić się w jakim pięknym świecie żyjemy i jakich wielkich cudów jesteśmy świadkami. Harmonia występująca w przyrodzie jest czymś niesamowitym i pięknym. Tekst nawiązując do filozofii franciszkańskiej wprowadza nas w świat wręcz magiczny, niecodzienny, nieskażony ingerecją człowieka, doskonały.