Analiza wiersza: Oda do młodości

Analiza wiersza "Oda do młodości" Adama Mickiewicza

 Warto przeczytać: {ln: Środki poetyckie ' Jakie są środki poetyckie?}

synonimy do słowa młody

niedojrzały, smarkaty, gówniarski, szczeniacki, niepoważny, młodzieńczy, chłopięcy, chłopczykowaty, dziewczęcy, panieński, dziewiczy, niedojrzały

antonimy do słowa młody

zdziadziały, zramolały, podtatusiały, dojrzały, poważny, leciwy, sędziwy, wiekowy, zgrzybiały, stetryczały, strupieszały, starszawy, starawy, podstarzały, niemłody, długowieczny, zaawansowany, podeszły, matuzalemowy, matuzalowy

{ln: Jak analizować wiersz (i interpretować)? ' Analiza i interpretacja wiersza}

Jakie obrazy młodości i starości odnajdujecie w naszym języku?

czy w życiu jest identycznie? dlaczego?

Wstępne rozpoznanie całości

1. wiersz opisuje młodość i starość,

2. Hipoteza interpretacyjna: afirmacja młodości

Nadawca-adresat:

kto do kogo mówi:

W jakiej sytuacji?

• sytuacja liryczna (dramatyczna)
• rodzaj liryki (bezpośrednia, apelu)

Ukształtowanie wypowiedzi:

jak mówi?

• dialog pozorny

pozycja „ja" lirycznego

• (zaangażowanie, zachwyt młodością, pogarda wobec starych)

w jakim gatunku się wypowiada?

• Oda

w utworze postawiona jest wyraźnie opozycja

• my -oni
• młodzi -starzy
• dobro-zło,
• pod lir. potępia i gardzi pokoleniem starszym, widać to na płaszczyźnie formalnej jak i semantycznej

wysunięcie na pierwszy plan siebie na czele młodych i pozostawienie w cieniu ich, czyli starych wyraźnie podkreśla afirmację młodości. Język tylko kładzie jeszcze większy nacisk na dewaluacji starości

opis i analiza jako podstawa uogólnień interpretacyjnych (tropy stylistyczne, składniowa i brzmieniowa organizacja tekstu):

• powtórzenia Bez serc, bez ducha, Młodośći! podkreślają akcentowane cechy
• klamra Razem młodzi przyjaciele! zwraca uwagę o podkreśla istotność treści w niej zawartej
• wykrzykniki wzmacniają retoryczność wypowiedzi, emocjonalność i ekspresyjność. Jednocześnie zwiększają funkcje impresyjną tekstu.
• apostrofy do młodości nadają wypowiedzi uroczysty ton, wzmacniają patos
• antynomie starość-młodość, duch-rzecz, bierność-czyn, zło-dobro podkreślają wartościowanie, polaryzują świat przedstawiony, akcentują różnice
• epitety metaforyczne, wody trupie, nieczułe lody personifikacje, Młodość go pocznie na swoim łonie, wyjdzie świat ducha, dynamizują, ożywiają świat, wprowadzają akcję, ruch
• porównania Jako piorun twe ramię potęgują cechy przypisywane poszczególnym elementom antonimii
• elipsy -eliminując zbędne elementy pozwalają poecie na nasycenie tekstu większą ilością elementów, na większą dynamikę
• hiperbole kolisko, ogromy, wieczna mgła, odmęt
• onomatopeje Hej! szumią, cieką, zestrzelmy, prysnął
• peryfraza obszar gnuśności zalany odmętem
• wyrazy silnie nacechowane emocjonalnie: serce, szkielet, martwy, ułuda, rajski, nadzieja, tępy, odmęt, samoluby, gwałt, urwał, ofiara, potęga, żywioł,

dominanta kompozycyjna (antynomiczne, kontrastowe zestawienie starości i młodości):

• bezpośrednie porównywanie starości z młodością pozwala poecie na swobodne i konsekwentne wartościowanie.

Temat utworu - o czym mówi Oda do młodości?

uwzględnienie miejsc nacechowanych znaczeniowo

• data powstania 1820 wskazuje na schyłek oświecenia i początek romantyzmu
• tytuł - Oda do młodości - zapowiada temat i sposób ujęcia-afirmację młodości
• początek - 2 wersy to antonimiczne zestawienie starych i młodych z wyraźnym naciskiem, na marazm, martwotę starych
• puenta - młodość tworzy nową rzeczywistość, burząc starą
• gatunek - oda wskazany w tytule, nawiązuje formalnie do Horacego, treściowo do marsylianki, Ody do radości F. Schillera
• miejsca załamania struktury, - struktura jest niesymetryczna, nieregularna, poszarpana, ale zwracają na siebie strofy zamknięte klamrą:
• 32-35 w kupie siła, potrzeba się zjednoczyć

jak wpisuje się w powszechnie obowiązujące poglądy (kontekst macierzysty)?

• kluczowe wyrażenia i znaczące motywy kulturowe, funkcjonalne wykorzystanie przywołanych w utworze odwołań do kontekstu kulturowego (motywy, nawiązania intertekstualne)
• słowa klucze to młodość, światło, razem, siła, dobro, życie, narodziny oraz starość, bierność, słabość, śmierć, zło, zepsucie
• utwór pojawia się na przełomie oświecenia i romantyzmu, jest jaskółką nowej epoki, pojawia się tu romantyczny kult młodości, kult ducha i odrzucenie świata rzeczy, bunt przeciwko starym pokoleniom, ale oświeceniowa jest jeszcze jedność i działanie społem oraz próba stworzenia nowego doskonałego porządku społecznego!!!!
• deprecjonuje docenianą do tej pory starość na rzecz bezkrytycznej afirmacji młodości - takie przewartościowanie młodość i pogarda wobec starości to absolutne novum w kulturze, które wywarło na niej niezatarty do dziś wpływ, zrzucając starość z piedestału i nazywając ją degradacją ludzkości, czyniąc ją czymś wstydliwym, niechcianym, złem

Przywołanie właściwych kontekstów oraz sposób ich wyzyskania w odczytywaniu sensu utworu:

nawiązania przywoływane w utworze bezpośrednio,

• do antyku: nektar - napój bogów; hydra, centaury - symbolizują starych, bestie, które, idąc za wzorem Herkulesa, pokonają młodzi, jako piorun twe ramię - Zeus, jutrzenka - bogini świtu, zwiastun nowego dnia
• do Biblii: piekło, niebo(w.46)-ukazują potęgę młodości, zbawienie
• Mickiewicz łączy mitologię-pogaństwo z chrześcijaństwem - jutrzenko swobody, Zbawienia nawiązanie te służą mu, do kreacji świata, a nie tylko zdobią, nie są tylko pokazem erudycji, pełnią konkretne funkcje w tekście

inne układy odniesienia, które oświetlają utwór: konteksty kulturowe (filozoficzny, estetyczny, historycznoliteracki) i konteksty osobiste ucznia.

• nawiązanie do renesansowej idei utopii i budowania nowego porządku świata
• jest to pierwszy w historii literatury poetycki manifest pokolenia romantycznego zapowiadający ich cele i wartości, którymi chcą się kierować, jasno i wyraźnie odcinający się od poprzedników-przedstawicieli oświecenia
• pod względem estetycznym utwór nie proponuje nic nowego:
• nawiązując do dość luźnego gatunku ody nie modyfikuje go, raczej utrzymuje się jego ryzach, kładąc jedynie nacisk na większą ekspresyjność i emocjonalność wypowiedzi
• przywołuje symbolikę utartą w naszej kulturze symbolikę (postacie, mity, kolory)
• najważniejsza zmiana w symbolach to przewartościowanie młodości i starości od tego momentu starość dotychczas kojarzona z doświadczeniem, mądrością, wiedzą, staje się symbolem, degeneracji, umierania, słabości człowieka, od tego momentu rozpoczyna się kult młodości
• po raz pierwszy młodzi bezkompromisowo zapowiadają odrzucenie wartości starych

Adam Mickiewicz: "Oda do młodości". Interpretacja uogólniająca

Utwór staje się zatem jaskółką romantyzmu. Nie jest arcydziełem pod względem formalnym, ale dokonuje ważnych przesunięć w świecie wartości. Jest zapowiedzią romantyzmu, ale nie jest jeszcze na wskroś romantyczny, mimo pozornego odrzucenia świata starych pojawia się kontynuacja niektórych idei oświeceniowych. Utwór łączy w sobie elementy klasyczne z romantycznymi. Jest jawnym znakiem kryzysu oświeceniowego i narodzin nowych idei. Warto jeszcze zaznaczyć uniwersalizm i nośność tej idei. Dzięki apostrofom do młodości w ogóle jego adresatami stają młodzi wszystkich całego świata i każdego czasu. Utwór dzięki takiemu tematowi trafia równie łatwo do czytelnika wieku XXI co XIX.