Asertywność a krytyka

Bardzo trudną sytuacją dla ludzi jest krytyka. Na ogół nie radzimy sobie ani wtedy, kiedy jesteśmy krytykowani, ani wtedy, kiedy krytykujemy. Ponieważ pierwszy przypadek jest bardziej bolesny uczyńmy go punktem wyjścia dla naszych rozważań. Wszyscy boimy się krytyki, gdyż jej pojawienie się wiążemy z obniżeniem naszej wartości zarówno w oczach innych, jak i naszych. Ponadto każdy z nas ma tzw. słabe punkty, czułe miejsca. Uderzenie w nie powoduje utratę kontroli przez ofiarę nad swoimi emocjami, nerwową reakcję. Najczęściej jednak są to ciosy przypadkowe. Mimo to staramy się je ukryć przed wszystkimi. Krytyka, która nas spotyka może być albo uzasadniona, albo nieuzasadniona. Każda wymaga innej reakcji.

Kiedy spotyka cię krytyka uzasadniona staraj sie potraktować ją, jako kolejną lekcję, dzięki której możesz w przyszłości uniknąć podobnych błędów, jeśli zależą one oczywiście od Ciebie, a nie jako negatywną ocenę Twojej osoby. Łatwiej Ci wtedy będzie zachować spokój i z nią pogodzić. Warto w takiej sytuacji dopilnować, by krytyka dotyczyła konkretnych błędów, zachowań, a nie Ciebie w ogóle (to, że się spóźniłeś na lekcję/do pracy nie oznacza, że jesteś spóźnialski). Nikt nie jest doskonały, więc przyjmij tę krytykę, przyznaj się do popełnionego błędu, jeśli chcesz przeproś i zapomnij o sprawie. Nigdy więcej już do tego nie wracaj. Świetnym sposobem na załagodzenie sytuacji jest wykazanie chęci naprawienia skrytykowanych błędów pytaniem skierowanym do autora krytyki: Czy mógłbyś mi poradzić w jak sposób to mogę naprawić/ w jaki sposób sobie z tym w przyszłości lepiej radzić?

Kiedy spotyka nas krytyka nieuzasadniona, czyli bezpodstawna z pewnością możesz założyć, że jej autor chce cię poniżyć. Odpowiadaj (choćby w myślach) opierając się n schemacie, że osądzanie Ciebie na podstawie jednej sytuacji, kiedy zazwyczaj jesteś bez zarzutu, jest niesprawiedliwe. Musisz mieć świadomość, że popełniane błędy nie powodują, że przestajesz być wartościowym człowiekiem, oznaczają tylko, że pomyliłeś się w kilku przypadkach. Każdy człowiek się myli, więc masz do tego prawo.

Kiedy przyjdzie nam krytykować dobrze jest to robić w umiejętny sposób. Pierwsza bardzo ważna zasada: nigdy nie krytykuj osoby! Wolno ci tylko skrytykować sposób wykonania czegoś, który nie uzasadnia się do uogólnień na osobę. Np. masz brudne ręce, umyj je (nigdy: jesteś brudasem) lub nie jestem zadowolony z tego, jak załatwiłeś tę sprawę (nigdy: nie radzisz sobie), lub to, co zrobiłeś było niezręczne (nigdy: jesteś niezdarny). Nigdy również nie krytykuj kogoś w towarzystwie innych ludzi. Nie wolno Ci również ulegać emocjom. Zadbaj, by twój głos miał przyjazny ton. Postaraj sie również, by Twoja krytyka była zwięzła i konstruktywna. Przede wszystkim jednak pamiętaj o tym, by była dobrze skonstruowana. Najpierw powinieneś docenić cechy, zaangażowanie, osobę, którą zamierzasz skrytykować. Dzięki temu zapewnisz krytykowanego o szacunku ze swojej strony, a sama krytyka zostanie przyjęta bez uszczerbku dla samooceny, ponieważ będzie mniej brutalna. Dopiero po tym przejdź do zwięzłej krytyki wolnej od uogólnień i wygłoszonej przyjaznym tonem.

Ponieważ sytuacja krytyki jest trudna zarówno dla krytykującego i krytykowanego należy tę umiejętność ćwiczyć najpierw „na sucho”, czyli przed lustrem, z dyktafonem, a dopiero później wykorzystywać ją w praktyce. Dzięki temu automatycznie nauczymy się odpowiadać na krytykę, co pozwoli nam unikną negatywnych emocji, które ona wywołuje, a nasze uwagi odebrane zostaną przez krytykowanego jako przyjazna wskazówka, a nie atak na jego osobę.