"Dżuma" - znaczenie tytułu
- „to, co odnosi się do wszelkie zła na tym świecie, odnosi się również do dżumy" Bernard Rieux w rozmowie z Jeanem Tarrou
- „Ta sprawa dotyczy nas wszystkich" Rambert
- „cierpiałem na dżumę długo przedtem, zanim poznałem to miasto i tę epidemię" J. Tarrou
- „Nie chciałem być zadżumionym, tylko tyle" Tarrou o walce z karą śmierci
- „Należy zrobić wszystko, żeby nie być zadżumionym, i to tylko może nam dać nadzieję spokoju lub, w braku spokoju, nadzieję dobrej śmierci" Tarrou
- „każdy nosi w sobie dżumę" Tarrou
- „trzeba czuwać nad sobą nieustannie, żeby w chwili roztargnienia nie tchnąć dżumy w twarz drugiego człowieka i żeby go nie zakazić" Tarrou
- „Uczciwy człowiek, który nie zaraża niemal nikogo, to człowiek możliwie najmniej roztargniony. A trzeba woli i napięcia, żeby nie ulec roztargnieniu!" Tarrou
- „począwszy od chwili, kiedy nie zgodziłem się zabijać, skazałem się na ostateczne wygnanie" Tarrou
- „są zarazy i ofiary"; „trzeba jeszcze, żeby była trzecia kategoria, to znaczy prawdziwi lekarze" Tarrou
- „Co to jednak znaczy – dżuma? To życie, ot i wszystko" stary astmatyk do Rieux.
- „Rieux pamiętał, że ta radość jest zawsze zagrożona"
- „bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika"
Wszystkie powyższe cytaty niezbicie dowodzą, że dżuma w powieści Alberta Camusa jest metaforą zła i nie może być interpretowana dosłownie jako epidemia. Owo zło należy rozumieć najszerzej jak się da. Kluczowe jest zrozumienie źródła tego zła. Albert Camus podobnie jak Joseph Conrad dochodzi do wniosku, że zło jest w każdym człowieku. Obowiązkiem każdego jest zatem nie dopuścić do jego uwolnienia, by nie skrzywdzić bliźniego.