Ferdydurke a powieść realistyczna

Powieść realistyczna (np. Ojciec Goriot)

Ferdydurke Witolda Gombrowicza

1. Narrator:

autorski, wszechwiedzący, trzecioosobowy, anonimowy, znajdujący się na zewnątrz świata przedstawionego. (jednorodność narracji warunkuje czystość gatunkową powieści)

1. Narrator:

wypowiedź narratora rozbita na trzy role będące ze sobą w sprzeczności:

• „ja” narratora odsyłające do autora w Przedmowie do Filidora i Filiberta, którego rolę Gombrowicz najwyżej sobie ceni; jest to jeden z głównych czynników nowoczesności jego powieści;

• trzecioosobowy narrator relacjonujący dzieje bohaterów w rozdz. Filidor…, Filibert dzieckiem podszyty;

• pierwszoosobowa narracja bohatera Józia Kowalskiego w przeważającej części powieści;

skutkiem różnych płaszczyzn narracji w utworze ujawnia się niejednorodność gatunkowa (pamiętnik, parodia, powiastka filozoficzna, poemat dygresyjny)

2. Charakter świata przedstawionego prawdopodobny, realistyczny (mimetyczny)

2. Charakter świata przedstawionego (czas, przestrzeń, postacie, zdarzenia)

udziwniony, zaskakujący czytelnika

A. Bohaterowie:

tkwiący mocno w rzeczywistości normalni ludzie mający idee

A. Bohaterowie:

Przedstawieni w konwencji behawiorystycznej, tj. tylko w reakcjach zewnętrznych przez dialog, relacje o gestach, cytaty o zachowaniu się bohatera; Józio Kowalski to bohater nijaki, nieokreślony nosiciel stanów psychicznych, a nie treści ideowych

B. Wydarzenia (fabuła):

chronologiczne, opowiadane „dzień po dniu”, zamykające się śmiercią bohatera

Powieść łatwo daje się streścić

B. Wydarzenia (fabuła):

Pojawiają się epizody, które burzą ciąg przyczynowo-skutkowy, zbijają z tropu logiczności czytelnika, np. na początku powieści pojawia się element snu, czytelnik zaczyna więc myśleć o zdarzeniach w konwencji sennej przygody, ale szybko przekonuje się, ze te wydarzenia dzieją się naprawdę – Pimko rzeczywiście uprowadza Józia ze szkoły. tworzy się sytuacja dwuznaczna, niepewności;

czytelnika zaskakują w powieści także porwania, pojedynki, intrygi rodem z taniej powieści przygodowej, do których autor ma dystans;

wydarzenia te nie są dla niego ważne, wprowadza je do powieści nie dla nich samych, ale po to, by za ich przyczyną stworzyć własną filozofię stosunków międzyludzkich;

wymyka się możliwości streszczenia w rozdziałach o Filibercie i Filidorze, mających charakter dygresyjny

3. Styl:

„przeźroczysty”, nastawiony na informację, utrzymany w konwencji realistycznej

3. Styl:

pełen innowacji stylistycznych, sprawia wrażenie zabawy słownej

4. kompozycja:

zwarta, zamknięta

4. kompozycja:

Z jednej strony – luźna, otwarta, tworzy ją wprowadzenie dwu nowel o Filidorze i Filibercie, z drugiej strony – kompozycja jest matematycznie przemyślana, wszystko się ze sobą wiąże; jest przejrzysta, składa się z wyraźnych trzech części – pobyt Józia w szkole, na stancji, we dworze; do nich zostają symetrycznie wprowadzone dwie nowele i przemowy do nich (zwraca uwagę na to sam autor), które mają związek z sobą i całą powieścią;

Głowiński zwraca uwagę na budowę pierścieniową Ferdydurke, w której fabuła przebiega od porwania do porwania