Makiawelizm, wallenrodyzm, romantyzm

Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza. Lew, lis (miecz, sztylet)

Dwa są sposoby prowadzenia walki

makiawelizm, czyli Lew, lis (miecz, sztylet)

1. dostrzec tu trzeba koniecznie nawiązanie do Il Principe (Księcia) N. Machiavellego, który jako pierwszy dał władcy przyzwolenie do walki niehonorowe, podstępu i zdrady, gdy dobro kraju tego wymaga:

   1. miecz to symbol walki honorowej, rycerskiej, równej i uczciwej (u Machiavellego - lew)
   2. sztylet to broń skrytobójców, symbol walki podstępnej, zdradzieckiej, prowadzonej z ukrycia (u Machiavellego - lis)

Epoka spisków

1. romantyzm jest epoką spisków, temat dosyć popularny w kulturze (od zabójstwa Cezara i Chrystusa aż po książki Machiavellego) w tych czasach staje się niezwykle popularny

   1. Sprzysiężenie Fiesca w Genui 
   2. Friedricha Schillera
   3. Szpieg Jamesa Fenimoore'a Coopera

2. pojawiają się niespotykane dylematy moralne spiskowców występujących przeciw legalnej władzy, tajemniczość prowadzi wręcz do alienacji, to bardzo duży ciężar

Podstęp i zemsta

1. Konrada Wallenroda można odczytać jako:

   1. zapis doświadczeń pokolenia spiskowców
   2. zapis doświadczeń życiowych Mickiewicz jako przestępcy politycznego (proces Filomatów i Filaretów)

2. słowa Tyś niewolnik, jedyna broń niewolników – podstępy przedstawiają

   1. najważniejszy konflikt między świętym celem (wolność ojczyzny) a niegodnymi środkami (niehonorowa walka) decydujący o wewnętrznym rozdarciu i tragizmie bohatera
   2. całe życie rezygnuje ze szczęścia, żyje w kłamstwie, jedynie popełniając samobójstwo staje się wolnym człowiekiem

Konrad Wallenrod

1. wychowany do zdrady

   1. sierota wychowany na obczyźnie w miłości do kraju przez wajdelotę
   2. od dzieciństwa podsycano w nim nienawiść do Niemców
   3. od dzieciństwa uczono go skrywania swych uczuć i mysli

2. wyrzeczenie się szczęścia osobistego

   1. zostawiając ukochaną Aldonę prosi ją, by o nim zapomniała i żyła własnym życiem
   2. jest świadomy:
   1. tego, że będzie żył i umrze w samotności
   2. sławy jaką przyniesie mu czyn
3. konflikt między patriotyzmem a człowieczeństwem
   1. chwila dumy z ostatecznego zwycięstwa nad zakonem
   2. jednocześnie rozpacz powodowana świadomością:
   1. bycia mordercą
   2. kłamcą i zdrajcą
   3. nieludzkimi czynami zasługującymi na potępienie
4. rozpoznanie Waltera Alfa
   1. chwila śmierci samobójczej to moment zwycięstwa osobistego, wyzwolenia się Alfa
   1. zrzuca z siebie płaszcz (symbol obłudy, zdrady) depcze go, ukazując swą wyższość
   2. tylko on podnosi głos objawiając prawdę oraz pokazując ogrom zniszczeń i strat zadanych wrogom, porównując się przy tym do Heraklesa i Samsona

wallenrodyzm

• metoda walki w obronie ojczyzny, posługująca się nieetycznymi sposobami walki: zdrady, kłamstwem i podstępem.