Topos miasta w Lalce - Klucz odpowiedzi

ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne

można uzyskać maksymalnie 25 punktów

1. B. Prus Lalka

Warszawa 5 p.

Wiara w postęp, ewolucjonizm 1 p.

1. krytyczna ocena Warszawy
2. niewiara w rozwój, postęp cywilizacyjny (idea bulwarów skontrastowana z ruderami Powiśla)
3. niewiara w możliwość poprawy (metafora leżącej drabiny)
4. anachroniczność, degeneracja arystokracji i szlachty
5. anachroniczność mieszczaństwa (np. Rzecki)
6. niechęć wobec tych, którym się powiodło
7. zahamowanie procesu asymilacji

Kult pracy 1 p.

1. bierność, pozorna aktywność społeczeństwa
2. duże bezrobocie
3. bierność, obawa przed ryzykiem
4. nędza mieszkańców Powiśla
5. niezaradność, ale i lenistwo
6. bierna zgoda na zły los

Organicyzm 1 p.

1. ograniczanie jednostek przejawiających inicjatywę
2. pogarda dla ludzi z innych grup społecznych arystokracji i szlachty
3. egoizm grup społecznych (arystokracji, mieszczaństwa)
4. brak akceptacji dla mieszczaństwa pochodzenia żydowskiego

Scjentyzm 1 p.

1. brak szacunku dla ludzi wykształconych, ceniących wiedzę
2. brak możliwości rozwoju nauki (Julian Ochocki)

Utylitaryzm 1 p.

1. ludzie nie dbają o otoczenie
2. życie ponad stan, utrata majątków

Paryż 5 p.

Wiara w postęp 1 p.

1. postęp prowadzi do szczęścia
2. powiązany jest z użytecznością

Scjentyzm 1 p.

1. zdobywaniu wiedzy służą gabinety i muzea

Kult pracy 1 p.

1. praca jako źródło postępu
2. praca prowadzi do szczęścia wszystkich mieszkańców

Organicyzm 1 p.

1. nie marnowanie pracy poprzednich pokoleń
2. pracowitość mieszkańców
3. porównanie budowy do gąsienicy
4. porównanie budowy do rośliny
5. każdy element budowy miasta (dzielnica, fontanna, plac, park, muzeum) spełnia określoną funkcję i służy całemu miastu

Ewolucjonizm 1 p.

1. dobór naturalny (umieranie ludzi słabego zdrowia w ciągu roku;odchodzenie nieudolnych w ciągu kilku lat)
2. prawo silniejszego (przetrwanie w mieście mają zagwarantowani tylko najsilniejsi;przetrwanie w mieście mają zagwarantowani tylko najzdolniejsi)
3. budowane przez wieki
4. dorobek poprzednich pokoleń wykorzystywany i pomnażany jest przez kolejne generacje paryżan
5. tworzone przez wielu ludzi
6. doskonale dostosowane do potrzeb mieszkańców

Utylitaryzm 1 p.

1. to co piękne w Paryżu jest też użyteczne
2. użyteczność miasta źródłem szczęścia

Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara 5 p.

Petersburg

Wiara w postęp 1 p.

1. Brak perspektyw na poprawę sytuacji mieszkańców
2. Niezmienność Petersburga (na przykładzie losów Arkadiusza Swidrygajłowa)
3. Pogodzenie się z losem

Scjentyzm 1 p.

1. Ubóstwo uniemożliwia studiowanie
2. Studenci są wyzyskiwani przez innych

Kult pracy 1 p.

1. praca nie pozwala utrzymać rodziny (Sonia)
2. bezrobocie
3. przestępczość (zbrodnia Raskolnikowa)
4. alkoholizm
5. prostytucja

Organicyzm 1 p.

1. Duże dysproporcje ekonomiczne w obrębie miasta (Wyspa Wasilewska)
2. Silniejsi niszczą słabszych (oskarżenie Sonii o kradzież, kariera Piotra Pietrowicza)
3. Ludzie sobie nie pomagają (relacje między Katarzyną Iwanowną a Amelią Iwanowną)

Ewolucjonizm 1 p.

1. Nieprzystosowani, słabi umierają (Siemon Siemonowicz Marmieładow)
2. Miasto powstałe na bagnach
3. Miasto bez przeszłości

Utylitaryzm 1 p.

1. Małe mieszkania (mieszkanie Rodiona Romanowicza Raskolnikowa)
2. Wiele rodzin w jednym mieszkaniu (mieszkanie Marmieładowów)
3. Wąskie i ciasne ulice
4. Dużo szynków

Bolesław Prus: Kamizelka 3 p.

Warszawa

Utylitaryzm 1 p.

1. Mieszkanie jako miejsce do życia
2. Miejsca, gdzie można wypocząć (ogród botaniczny)

Ewolucjonizm 1 p.

1. Słabi i chorzy muszą umrzeć

Organicyzm 1 p.

1. handlarz zapewnia przepływ towarów
2. handlarz pośredniczy pomiędzy ludźmi
3. współpraca różnych narodowości ze sobą

Praca 1 p.

1. urzędnik ciężko pracował
2. praca zapewnia byt

Maria Konopnicka: Mendel Gdański 2 p.

Warszawa

Organicyzm 1 p.

1. brak akceptacji dla mieszczaństwa pochodzenia żydowskiego
2. pogromy żydowskie

Scjentyzm 1 p.

1. brak szacunku dla ludzi wykształconych, ceniących wiedzę
2. głupota i brak wiedzy Zegarmistrza

Praca 1 p.

1. Mendel ciężko pracuje i z ledwością utrzymuje siebie i swoją rodzinę

Postęp, ewolucjonizm 1 p.

1. kiedyś sytuacja społeczna była dobra, teraz jest źle

Wnioski 3 p.

Pozytywiści w różny sposób przedstawiają motyw miasta 1 p.

Pozytywiści patrzą na miasto z perspektywy swojej epoki utylitaryzm, organicyzm, praca, postęp, ewolucjonizm 1 p.

Jeżeli wszystko w mieście program pozytywistyczny jest realizowany (jest użyteczne, jeśli ludzie dzięki pracy mogą się utrzymać, jeśli wszystkie grupy społeczne ze sobą współpracują itp.) to powstaje obraz miasta szczęśliwego (Paryż), a jeżeli nie ma realizacji założeń pozytywistycznych (w mieście społeczeństwo ze sobą nie współpracuje, jeśli przestrzeń miasta nie służy ludziom (nie jest użyteczna), jeśli praca nie pozwala na utrzymanie swoich rodzin), miasto staje się przeklęte 1 p.