Rycerz i Poeta w Weselu
Spotkanie Rycerza i Poety w Weselu Stanisława Wyspiańskiego.
Osoby dramatu
Poeta to Kazimierz Przerwa-Tetmajer, jeden z największych młodopolskich poetów, autor dramatu „Zawisza Czarny”. Znany jest z dekadenckiej poezji, dekadent. Mimo pesymizmu, nihilizmu i schopenhaueryzmu Poeta w głębi duszy pragnie wielkich czynów.
Rycerz to Zawisza Czarny, polski rycerz żyjący za czasów Jagiellonów, symbol honorowej walki, walki z otwartą przyłbicą, symbol zwycięstwa i siły, przypomina o latach świetności i zwycięstwa.
Spotkanie Poety z Rycerzem
Rycerz stanowi dla Poety symbol siły, męstwa, odwagi, bohaterstwa, energii, zdolności działania i jest wyrazem tęsknoty za siłą i potęgą. Poeta uświadamia sobie swoją bezużyteczność w czasach, kiedy jest potrzebna poezja nawołująca do zbrojnego czynu.
Rycerz przypomina Poecie o utracie zdobywanej z trudem ojczyzny, o zaprzepaszczeniu kolejnych szans na odzyskanie swobody i dawnej świetności. Poeta w jego mniemaniu powinien być przywódcą duchowym narodu, a dzięki swoim utworom powinien jednoczyć ludzi w działaniu, powinien pełnić rolę wieszcza narodowego. Słowa Rycerza są wyraźnym potępieniem powszechnego w Młodej Polsce katastrofizmu i dekadentyzmu.
Rycerz przypomina czasy chwały i potęgi Polski, wielkiego wodza i króla jakim był Jagiełło, przypomina wielkie poświęcenie i wielkie zwycięstwa, jak Grunwald. Nawołuje poetę do czynu, wzywa do działania. Na tym tle dekadencka postawa Poety wygląda blado. Nie jest zdolny do działania. Nie chce walczyć nawet przy pomocy słowa.
Postać Rycerza to remedium na modernistyczne lęki "dawny rycerz w pełnej zbroi, \ co niczego sie nie lęka", niemoc "Ja Moc!" i zwątpienie "Niosę dań, orężny szał". Stanowi wzór "taki jakiś polski święty".
Poeta pisze dzieła, które stanowią "mitręgi próżne","mgły nic nie warte".
Rycerz to personifikacja pragnień Poety "Głos jak marzeń moich piastun / Rycerz Widmo, urojenie / przyoblekło szatę żywą". Cierpi widząc ojczyznę zniewoloną "a serce mu z bolów pęka".
Poeta po spotkaniu z Rycerzem doznaje przemiany, której świadectwem jest wyznanie złożone Panu Młodemu "Polska to jest wielka rzecz. \ podłość odrzucić precz, \ wypisać świętą sprawę \ na tarczy, jako ideę, godło, \ i orle skrzydła przyprawić...". Pan Młody jednak niczego z tego nie zrozumiał "A to coże?!".
Wnioski
Rycerz uosabia wszystko czego Poeta nie ma, a co jako poeta, wieszcz wzorem Mickiewicza powinien mieć.
Dawni Polacy byli zdolni do wielkich czynów. Przedstawiciele Młodej Polski, współcześni Stanisławowi Wyspiańskiemu to przeważnie dekadenci w typie Poety. A zatem krytyka Poety to tak naprawdę krytyka młodopolskiej inteligencji. To kolejna pesymistyczna diagnoza stanu polskiego społeczeństwa w czasach modernizmu.