Dziad i Upiór w Weselu Stanisława Wyspiańskiego
Spotkanie Dziada z Upiorem i analiza dialogu między Dziadem a zjawą.
Osoby dramatu
Dziad to anonimowy przedstawiciel biedoty wiejskiej, starzec, który nie ma swojego kąta. Miał swój udział w rzezi galicyjskiej. Źle wspomina stare czasy.
Upiór to Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej.
Spotkanie Dziada z Upiorem
Upiór ocieka krwią, chełpi się tym, że mordował ojców weselników, a teraz zabawi się w swata, twierdzi, że wystarczy „gębę myć, suknię prać – nie będzie znać”. Dziad pamięta Jakuba Szelę, brał udział w tych wydarzeniach.
- Upiór wita się z dziadem tak jak był by on kimś bliskim dla niego. "Przyjacielu, przyjacielu...",
- Upiór ubrudzony jest cały we krwi, chce zmyć z siebie krew i bawić na weselu "Ja weselny ja weselny dajcie bracie kubeł wody ręce myć, gębę myć, chce mi się tu na weselu żyć, hulać, pić"
- Upiór ma na czole krwawą plamę której nie może zmyć, która symbolizuje bratobójstwo - Kainowe znamię "jeno ta plama na czole"
- Upiór pragnie bawić się razem z weselnikami "Dajcie bracie kubeł wody, ręce myć, gębe myć, suknie prać- niech będzie znać, chce mi się tu na weselu żyć, hulać, pić"
- Dziad przegania upiora, nie chce go na weselu. Przeklina go. "Precz, precz, ty trup", "Przęklęty! Maryjo, strać!"
Wnioski
To spotkanie brutalnie pokazuje, że chłopi doskonale pamiętają swoją mroczną przeszłość. Rabacja chłopska to wydarzenie, które tragicznie podzieliło polskie społeczeństwo. Zarówno chłopi, jak i inteligencja boją się wspomnień z rzezi galicyjskiej, nie chcą przeżyć ponownie takich wydarzeń. Wyspiański uświadamia Polakom, że nierozliczona przeszłość uniemożliwia porozumienie między chłopami i inteligencją. Żadna z tych grup nie potrafi zapomnieć krzywd jakich doznała od drugiej.
Jakub Szela pokazuje lęki, kompleksy polskiego społeczeństwa tak chłopów, jak i inteligentów. Ze społecznej perspektywy należy uznać, że symbolizuje konflikt pomiędzy chłopami a inteligencją.