Jak powinna wyglądać dobra prezentacja na maturze z polskiego?
Na początku polecam się zaznajomić z Przebieg matury ustnej z języka polskiego. Potem musisz sobie uświadomić, że Twoje wystąpienie składa się z dwóch podstawowych komponentów: to, co mówisz (treść) i to, jak mówisz (forma). Przy czym forma wystąpienia ustnego jest bardzo złożona. Zawiera się w niej kształt językowy i kompozycja wypowiedzi. Składa się jednak na nią również Twoje zachowanie przed prezentacją, w jej trakcie i po prezentacji (zwłaszcza rozmowa - przygotuj sobie odpowiedzi na Lista pytań na maturę ustną). To wszystko wpływa na Twoją ostateczną ocenę na egzaminie, jakim jest matura ustna. Gdybyś chciał jeszcze popracować nad treścią swojego wystąpienia proponuję sięgnąć tu: bibliografia podmiotowa; bibliografia przedmiotowa; mapy mentalne z epok; opracowania lektur; testy z treści lektur.
Kompozycja prezentacji maturalnej z polskiego
Twoja wypowiedź musi być logiczna, przejrzysta i uporządkowana, dlatego najlepiej zbudować ją na podstawie wcześniej skonstruowanego konspektu/planu. Musi również aby spełnić powyższe warunki, mieć jasny cel – tezę. Bardzo przydatne w organizacji wypowiedzi są figury retoryczne jak: powtórzenia, paralelizmy, wyliczenia, porównania itp. Mają one również nieocenioną wartość mnemotechniczną. Retoryczność ustnej prezentacji na pewno zostanie doceniona przez egzaminatorów.
Zadbaj o kompozycję swojej prezentacji. Stanowi ona klucz do sukcesu. Zła kompozycja będzie utrudniała prezentację, zmuszała Cię do powtarzania tych samych lub podobnych informacji, do wracania do poprzednich argumentów. Dobór kompozycji musi być dostosowany do tematu. Jak rozpoznać czy kompozycja waszej wypowiedzi jest dobra czy zła? Są na to dwa sposoby. Po pierwsze, sporządzić plan odtwórczy wypowiedzi. Jeśli udaje się to bez kłopotu, a sam plan ma sens należy uznać to za sygnał poprawności kompozycji. Po drugie, jeśli w swojej wypowiedzi: powtarzasz te same lub podobne informacje, wracasz do wcześniejszych argumentów, bądź pewien, że to zła lub przynajmniej niedoskonała kompozycja. Korzystaj z kompozycji: problemowych, skojarzeniowych, bardzo pozytywnie wpływają na oryginalność prezentacji.
Pamiętaj, że mowa rządzi się innymi prawami niż wypracowanie (np. rozprawka). Już starożytni Grecy i Rzymianie dostrzegli tę różnicę. Konsekwencją tego faktu jest proponowana przez nich kompozycja przemówienia publicznego. Warto skorzystać z tej wiedzy, bo sprawdzona została przez niejedno pokolenie. Skorzystaj z działu: Przemawianie.
Kontakt z odbiorcami
Pamiętaj, że Twoja prezentacja stanowi komunikat, który kierujesz do członków komisji. Z tej to przyczyny powinna zawierać liczne zwroty do odbiorców, które będą podtrzymywały kontakt. Bardzo często spotykanym błędem maturzystów jest nieuwzględnianie tego istotnego aspektu prezentacji. Wychodzą wtedy na środek i wpatrując się w martwy punkt za plecami komisji klepią wyuczony tekst, a przy ogłoszeniu wyników są najbardziej zdziwionymi osobami w sali. Takie prezentacje są śmiertelnie nudne, nieciekawe i na ogół nisko oceniane.
Ty i Twoja prezentacja
Wybierz temat, który nie jest ci obojętny,wtedy zawrzesz w nim cząstkę siebie i przy minimum wysiłku uda Ci się przygotować fascynującą prezentację, która wywrze niezatarte wrażenie na komisji egzaminacyjnej. Jak zawrzeć siebie w prezentacji maturalnej? Odpowiedź jest banalnie prosta: połączyć ją ze swoimi zainteresowaniami (np. hobby, lektury). Wpleść w nią choćby na zasadzie drobnej dygresji swoją pasję. Ten niewielki, nietrudny zabieg wystarczy, by nikt inny nie miał podobnej prezentacji do Ciebie.
Ekspresja
Jeśli chcesz, by egzaminatorzy pozytywnie Cię zapamiętali spraw, by Twa prezentacja zawierała odpowiedni do tematu ładunek emocjonalny. Wykorzystaj w tym celu pytania, wykrzykniki, epitety. Modyfikuj również składnię (długość, stopień złożoności zdań), tempo wypowiedzi. Zastosuj gestykulację. Panuj nad odległością od komisji, wykonuj różne czynności w trakcie prezentacji (pokazuj, przechodź z jednego miejsca w drugie). Te proste zabiegi sprawią, że Twoja wypowiedź stanie się barwna, dynamiczna i ciekawa (byle nie: chaotyczna). Walory estetyczne prezentacji na pewno poprawią również wszelkie wzbogacenia jej o plansze, schematy, ilustracje, przykłady itp.
Język prezentacji maturalnej z polskiego
Niebanalny wpływ na oryginalność prezentacji ma również język, którym posługuje się mówca. Powinien on być poprawny, dostosowany pod każdym względem do sytuacji. Nie wolno zapominać również o nasyceniu wypowiedzi terminologią właściwą dla danego tematu i dla danej sztuki. Wszystko oczywiście powinno mieć właściwy umiar. Pamiętaj, że poprawność merytoryczna prezentacji to zaledwie próg oceny pozytywnej, a jej wysokość zależy właśnie od oceny języka prezentacji maturalnej i rozmowy, która po niej następuje.
Mowa ciała, gesty i proksemika
Wreszcie na końcu należy zwrócić uwagę na to, co widać na pierwszy rzut oka. Jako egzaminowany musisz w pełni kontrolować swoje zachowanie. Pod wpływem nerwów ludzie bardzo dziwnie i komicznie potrafią się zachowywać. Do najczęstszych zachowań – tików, które potrafią rozbić i popsuć nawet najlepsza prezentację są: przygłos, dreptanie w miejscu (z nogi na nogę, do przodu i tyłu, w lewo i prawo), drżenie rąk, mruganie, nerwowe manipulowanie jakimś przedmiotem w rękach, głośne wzdychanie, poprawianie ubrania, fryzury, okularów itp. Często słychać drżący głos, przeciąganie samogłosek ze stresu, łykanie końcówek wyrazów z braku tchu i inne. Dopilnuj ćwicząc przed lustrem i obserwując swoje zachowanie w sytuacjach stresowych, by te nieuświadomione zachowania zostały na czas prezentacji wyeliminowane lub przynajmniej zminimalizowane (często wystarczy sobie uświadomić to zachowanie).
Czas i komisja egzaminacyjna
Zwróć uwagę jeszcze na dwie sprawy. Na przygotowanie się do tego egzaminu masz kilka miesięcy – to wystarczająca ilość czasu, by doprowadzić swoje wystąpienie do perfekcji. Z drugiej strony egzaminatorzy są przyjaźnie nastawieni do Ciebie. Naprawdę nie mają żadnego interesu w tym, żebyś otrzymał niższą notę lub nie zdał matury. Wręcz przeciwnie chcieliby móc wstawić same dwudziestki, bo wtedy nie mieliby okazji na nudę. Bez względu na sympatię komisji, decydujący wpływ na ocenę Twojego wystąpienia mają chłodne kryteria, które muszą stosować egzaminatorzy w całej Polsce. Kryteria te są zawarte w informatorze maturalnym, a znajdziesz je także w artykułach: Kryteria oceny części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego oraz Kryteria oceny prezentacji maturalnej.