Rozprawka. Czy w miłości lepiej słuchać głosu rozsądku? - Przykład 2.

Szczęście, zdaniem stoików, osiąga człowiek, wyzbywając się namiętności. Unikając skrajnych uczuć, jest w stanie zachować dystans wobec wydarzeń, które przynosi mu los. Poddając się namiętności, jaką jest miłość, nie może być panem samego siebie, gdyż zawsze będzie kierowało nim uczucie. Wiele przykładów literackich dowodzi, że w miłości lepiej słuchać głosu rozsądku, niż poddać się namiętności.

Przytoczony fragment ukazuje rozmowę ostrożnie i nieufnie myślącego o miłości Rzeckiego z Wokulskim bez pamięci zakochanym w Izabeli Łęckiej. Rzecki krytykuje zachowanie przyjaciela, zwracając uwagę na negatywne konsekwencje jego działania (inwestowanie pieniędzy w błahostki, narażanie życia, wystawianie się na niepochlebne opinie, plotki, skupianie się na sprawach banalnych i niedbanie o dobro ogółu, spełnianie wszelkich zachcianek Łęckiej). Rzecki proponuje Wokulskiemu, aby ten ożenił się z rozsądku z panią Stawską, kobietą mającą wiele zalet. Romantyk Wokulski nie ulega jednak namowom starego subiekta – poddaje się silnej namiętności do Izabeli. Ostatecznie jednak miłość ta kończy się dla Wokulskiego źle. Zdradzony i upokorzony podejmuje próbę samobójczą.

Postawę Rzeckiego uzasadniają wydarzenia z jego młodości. Pan Ignacy ma negatywne doświadczenia z kobietami. Kiedyś kochał jak romantyk i został zraniony, dlatego teraz myśli w nieprzychylny sposób o poddawaniu się namiętnościom, nie ufa kobietom, uważa, że są skłonne do zdrady i wykorzystywania mężczyzn. Rzecki kategorycznie przestrzega Wokulskiego przed Łęcką. Sądzi, że namiętność w miłości prowadzi  do zaślepienia. Wówczas człowiek nie zauważa, że jest oszukiwany.

Bliskie są mi poglądy Rzeckiego, sądzę, że lepiej kierować się w miłości rozsądkiem, chociaż nie może to być rozsądek wyrachowany, bo wtedy niewiele ma on wspólnego  z miłością.

W „Lalce” Prus ukazał wiele postaci kierujących się w miłości głosem rozsądku, który okazuje się, gdy mu się bliżej przyjrzeć, głosem wyrachowania, np. Izabelę Łęcką, Kazimierza Starskiego i Ewelinę Janocką. Wychodzą one z założenia, że ważniejsze od namiętności są: dobre nazwisko, pieniądze i tytuł. Traktują związki uczuciowe przedmiotowo. Ich chłodne kalkulacje przynoszą jednak krótkotrwały efekt, nie dają im pełnego spełnienia w miłości. Kiedyś racjonalnie myślał też Wokulski, żeniąc się z Małgorzatą – wdową po Minclu. Oboje małżonkowie traktowali związek jak uczciwy, korzystny dla obu stron interes. Szczęście w miłości zdobywane na drodze rozsądku ukazuje natomiast Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”.  Wielu bohaterów tego dzieła zostało ukazanych jako ludzie rozsądni, którzy w miłości nie ulegają porywom uczuć. Na przykład Telimena, która jest atrakcyjną, niezależną kobietą, początkowo ulega porywom serca i urokowi Tadeusza. Potem serce kieruje ją w stronę Hrabiego, ale głos rozsądku podpowiada małżeństwo z Rejentem. Telimena namiętność traktuje instrumentalnie, wiąże ją z  przelotną grą, flirtem, zaś poważne zamiary łączy z racjonalnymi decyzjami.

Doskonałym przykładem na połączenie miłości i rozsądku jest związek Zosi  i Tadeusza. Para nie zatraca się w uczuciu, nie ulega skrajnym emocjom i nie izoluje się  od życia społecznego, zapominając o całym świecie. Czas kształtowania się ich związku przypada na przełomowe wydarzenia historyczne i społeczne. Bohaterowie angażują się  w życie wspólnoty Soplicowa, m.in. uwłaszczają chłopów.

Jeśli nawet doznawanie namiętności jest kuszące, to warto jednak dążyć do panowania nad sobą, aby nie zatracić się w uczuciach. W życiu powinniśmy kierować się zawsze rozsądkiem, również przy doborze partnera życiowego. Miłość oparta na racjonalnych przesłankach ma większe szanse być szczęśliwą i długotrwałą.