Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Kontrast jako sposób wyrażania refleksji o świecie i człowieku. Zanalizuj i zinterpretuj wiersz Wisławy Szymborskiej Dom wielkiego człowieka.
Klucz odpowiedzi:
1. Wstępne rozpoznanie całości, np.: 0-1
a. typ wiersza charakterystyczny dla poezji współczesnej (wiersz wolny),
b. wiersz o przemianie kulturowej, jaka zaszła w II połowie XX wieku.
2. Rozpoznanie nadawcy, np.: 0-1
a. nie ujawnia się wprost (liryka pośrednia),
b. jest jednym ze zwiedzających muzeum (wchodzimy).
3. Rozpoznanie przedstawionej sytuacji – zwiedzania muzeum. 0-1
4. argumenty, np.: 0-1
a. wypowiedzi przewodnika,
b. porządek zwiedzania (wejście do domu, kolejne pomieszczenia, ogród za domem).
Analiza ukształtowania wypowiedzi
5. Kontrast między światem przeszłości a współczesnym. 0-1
6. argumenty (różne płaszczyzny kontrastu), np.: 0-5
a. przestrzeń (dom – mieszkanie w blokowisku; pokoje wypełnione oswojonymi sprzętami – pustka standardowo umeblowanych mieszkań),
b. przedmioty (tworzone „na miarę” – produkowane masowo; szlachetne – tandetne, trwałe – jednorazowe),
c. relacje międzyludzkie (ludzie znani – obcy; zindywidualizowani – anonimowi),
d. samopoczucie (poczucie bezpieczeństwa – poczucie osaczenia; zaufanie do Boskiego porządku świata – poczucie zagrożenia),
e. śmierć (wśród bliskich w domu – osamotniona w szpitalu).
7. Ironia. 0-1
8. argumenty, np.: 0-1
a. „wielkość” bohatera zestawiona ze zwykłością jego codziennego życia,
b. groteskowe cechy kultu wielkich ludzi i funkcjonowania muzeów ku ich czci,
9. Język potoczny. 0-1
10. Środki językowe podkreślające kontrasty, np.: 0-2
a. przeciwstawienia,
b. formuły przeczące,
c. wykorzystanie partykuły „jeszcze”.
11. Środki językowe kreujące sytuację, np.: 0-3
a. anafory,
b. zaimki wskazujące,
c. charakterystyczne słownictwo (złotymi zgłoskami, nie dotykać),
d. wyliczenia.
12. Wykorzystanie w odczytaniu utworu miejsc znaczących, np.: 0-4
a. interpretacja tytułu,
b. interpretacja dwóch pytań w środkowej części wiersza,
c. interpretacja metafory życie wielokrotnego użytku,
d. interpretacja zakończenia.
6. Wnioski
pełne, 4
odczytanie refleksji mówiącej o sytuacji człowieka w zdegradowanym świecie i interpretacja jej we właściwym kontekście; dostrzeżenie związku ukształtowania tekstu z jego przesłaniem),
częściowe, (2)
odczytanie refleksji mówiącej o sytuacji człowieka w zdegradowanym świecie
próba podsumowania, (1)
próba odczytania przesłania wiersza.