Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Jaki obraz Polaków XVII wieku wyłania się z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości utworu.
Klucz odpowiedzi
ROZWINIĘCIE TEMATU wypracowania maturalnego
(można przyznać maksymalnie 25 punktów)
1. Umiejscowienie fragmentów "Potopu" w całości powieści: 0-2
np.:
a. rozmowa podsłuchana przez Kmicica w drodze do Częstochowy (dopuszczalne: jest
to scena sprzed oblężenia Jasnej Góry),
b. słowa królowej podczas narady u Jana Kazimierza po przybyciu Kmicica z Częstochowy (dopuszczalne: jest to scena po oblężeniu Jasnej Góry),
c. kompozycyjne znaczenie obu scen w powieści,
d. funkcja kontrastu obu wypowiedzi (np. podkreśla różnorodność ocen).
2. Obraz Polaków w I fragmencie "Potopu" 0-5
np.:
a. negatywny obraz Polaków,
b. lekceważenie i łamanie prawa,
c. anarchia (brak dyscypliny, zrywanie sejmów, uniemożliwienie funkcjonowania państwa, słabość władzy królewskiej),
d. prywata prowadząca do zdrady (brak patriotyzmu),
e. brak stałości i stateczności (brak rozumu, skłonność do pijaństwa i swawoli),
f. przypisanie im przyrodzonej skłonności do zła,
g. jedyna zaleta: dobra jazda (dobre rzemiosło żołnierskie, cnoty żołnierskie),
h. naród skazany/zasługujący na zgubę,
i. ocena postaci Wrzeszczowicza (w komentarzu narratora: niewdzięcznik, cudzoziemiec pełen nienawiści do Polaków),
j. poczucie winy Kmicica, uznanie racji Wrzeszczowicza.
3. Obraz Polaków w II fragmencie "Potopu" 0-5
np.:
a. pozytywny obraz Polaków,
b. lekkomyślność, a nie skłonność do zła jako źródło win,
c. brak wielkich zbrodni (np. królobójstwa),
d. uznanie win i gotowość do poprawy,
e. gotowość do poświęceń dla króla i ojczyzny,
f. wiara (najważniejsza cnota),
g. szansa na wydobycie się z klęsk i przyszłe triumfy,
h. ocena postaci królowej (w komentarzu narratora):„bohaterska pani", mówi z zapałem.
4. Wnioski z analizy fragmentów 0-3
np.:
a. obie opinie są bardzo emocjonalne (subiektywne),
b. hiperboliczne (przesadne, wyolbrzymione) - nie ma drugiego tak podłego lub tak cnotliwego narodu,
c. obie opinie są ukazane jako uzasadnione, ale sympatia narratora (autora) jest po stronie królowej,
d. są to prezentacje Polaków z dwóch różnych punktów widzenia: zdrajcy i matki narodu (królowej).
5. Przykłady potwierdzające opinię Wrzeszczowicza: 0-3
np.:
a. lekceważenie i łamanie prawa (np. zachowanie Kmicica w Upicie, spalenie Wołmontowicz, porwanie Oleńki),
b. anarchia, brak dyscypliny (np. pospolite ruszenie pod Ujściem, tumult wywołany przez Zagłobę w Warszawie),
c. prywata prowadząca do zdrady (np. Radziejowski, Janusz i Bogusław Radziwiłłowie),
d. brak stałości i stateczności, skłonność do hulanek, pijaństwo, (np. uczty Kmicicowej kompanii w Lubiczu, uczty podczas oblężenia Warszawy).
6. Przykłady potwierdzające opinię królowej: 0-3
np.:
a. przywiązanie do religii jako podstawa odrodzenia duchowego (np. powszechny gniew po zaatakowaniu przez Szwedów Częstochowy),
b. odraza do królobójstwa (np. reakcja różnych bohaterów na wiadomość o rzekomym planie porwania króla),
c. uznanie win i chęć poprawy (np. przemiana wewnętrzna Kmicica, wybuch ogólnonarodowego powstania przeciw Szwedom),
d. gotowość do poświęceń w obronie króla i ojczyzny, (np. scena w wąwozie, Michałko).
7. Wnioski w wypracowaniu maturalnym:
Wniosek pełny: (4)
np. złożoność obrazu Polaków w utworze lub naród ukazany w momencie przemiany; interpretacja tego obrazu w kontekście historycznoliterackim i/lub innym,
Wniosek częściowy: (2)
np. złożoność obrazu Polaków w utworze lub naród ukazany w momencie przemiany),
Podsumowanie: (1)
np. zebranie cech przypisanych Polakom w powieści.