Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Na podstawie Pieśni XXII i Trenu IX Jana Kochanowskiego, przedstaw różnice w postawie poety wobec Rozumu i Mądrości. Zwróć uwagę na sposób budowania poetyckiej refleksji.
Klucz odpowiedzi:
można uzyskać maksymalnie 25 punktów
1. Wstępne rozpoznanie wypowiedzi i zasady zestawienia tekstów, np.:
a. liryka zwrotu do adresata – Rozumu, Mądrości,
b. podmiot liryczny – humanista, wyrażający poglądy dotyczące życia,
c. refleksyjny charakter tekstów, sentencjonalność.
Pieśń XXII
2. Określenie postawy poety wobec Rozumu, np.: 0–4
a. zwracając się do Rozumu, pociesza samego siebie,
b. utożsamia się z Rozumem, podkreślając swoją wartość (poeta doctus),
c. podkreśla, że Los jest kapryśny, zmienny,
d. uświadamia, że kaprysy Losu dotykają wszystkich jednakowo,
e. zwierza się, że nie potrafi, jak inni, ukrywać swoich emocji,
f. przekonuje do optymistycznego podejścia do życia, do wiary w nadejście lepszych czasów,
g. zaleca postawę pogodzenia z Losem,
h. uczy dystansu wobec niepowodzeń.
3. Określenie sposobu wypowiadania refleksji dotyczących Rozumu, np.: 0–4
a. nazwanie gatunku: pieśń o charakterze refleksyjno-filozoficznym,
b. dostrzeżenie i uargumentowanie retorycznego charakteru refleksji (np.: liczne apostrofy, pozorny dialog, perswazyjny charakter wypowiedzi (pouczenia: Teraz widzisz, A nie mniemaj), personifikacja Rozumu, powtórzenia podkreślające konieczność godzenia się z Losem, spokojny, regularny tok wypowiedzi, kompozycja klamrowa – podkreślenie istoty rozważań).
Tren IX
4. Określenie postawy poety wobec Mądrości, np.: 0–4
a. polemizuje z renesansowym pojmowaniem Mądrości,
b. przywołuje pochlebne opinie na jej temat,
c. kwestionuje przymioty Mądrości pod wpływem osobistego doświadczenia,
d. przeżywa kryzys wartości,
e. sądzi, że Mądrość nie chroni przed przeciwnościami losu,
f. uważa, że Mądrość nie gwarantuje wyjątkowej pozycji i stabilizacji życiowej,
g. stwierdza, że Mądrość nie chroni przed rozpaczą.
5. Określenie sposobu wypowiadania refleksji dotyczących Mądrości, np.: 0–4
a. nazwanie gatunku: tren o odmiennej strukturze (nie ma w nim mowy o osobie zmarłej),
b. elementy ironii w sposobie przedstawiania Mądrości (np.: jeśli prawdziwie mienią...)
i ich uargumentowanie (liczne apostrofy, personifikacja Mądrości, wyliczenia, powtórzenia zaimka Ty, umniejszające wartość Mądrości jako nauczycielki życia, ekspresyjność wypowiedzi, budowa trenu podkreślająca dramatyzm wyznania (np.: przerzutnie), kontrast obecny w kompozycji jako źródło ironii (pochwała Mądrości i sceptycyzm wobec niej).
6. Wskazanie różnic w zaprezentowanej postawie, np.: 0–4
Uwaga: punkty przyznaje się, jeżeli piszący dostrzega opozycje.
a. traktowanie Rozumu jako równorzędnego partnera – zachowanie dystansu wobec Mądrości,
b. postrzeganie Rozumu jako podpory życiowej – postrzeganie Mądrości jako pozornej wartości,
c. dostrzeganie możliwości wykorzystania Rozumu – stwierdzenie niemożności zdobycia Mądrości,
d. pokładanie nadziei w Rozumie – rozczarowanie Mądrością,
e. pocieszanie Rozumu – oskarżanie Mądrości,
f. racjonalna postawa wobec Rozumu – emocjonalna postawa wobec Mądrości.
7. Zastosowanie kontekstów w interpretacji tekstu, np.: 0–2
a. biograficznego,
b. historycznoliterackiego,
c. filozoficznego.
8. Wnioski:
Wniosek pełny: (3)
wskazanie różnicy w postawie poety wobec Rozumu i Mądrości; wskazanie różnicy w sposobie budowania refleksji poetyckiej; dostrzeżenie zmian w prezentowanej filozofii życiowej;
Wniosek częściowy: (2)
wskazanie różnicy w postawie poety wobec Rozumu i Mądrości; wskazanie różnicy w sposobie budowania refleksji poetyckiej lub dostrzeżenie zmian w prezentowanej filozofii życiowej;
Podsumowanie: (1)
wskazanie różnicy w postawie poety wobec Rozumu i Mądrości lub wskazanie różnicy w sposobie budowania refleksji poetyckiej lub dostrzeżenie zmian w prezentowanej filozofii życiowej.