Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Na podstawie fragmentu powieści Wiesława Myśliwskiego Kamień na kamieniu przedstaw metaforyczne znaczenia drogi. Zwróć uwagę na kreację narratora
Klucz odpowiedzi
ROZWINIĘCIE TEMATU - zadanie maturalne
można uzyskać maksymalnie 26 punktów
1. Wstępne rozpoznanie fragmentu, np.: 0-2
a. droga – dawniej i dziś na tle zmian,
b. bohater pochodzi ze wsi i zna jej realia,
c. opis drogi i wsi uogólnieniem praw życia każdego człowieka,
d. tradycja powieści chłopskiej.
Opis dosłownego znaczenia drogi
2. Droga stara, np.: 0–3
a. typowa droga wiejska (wąska, kręta, z wybojami),
b. sprzyjała powstawaniu wspólnotowych więzi (spotkania, częstowanie papierosem, pogawędki – codzienność),
c. działy się na niej najważniejsze wydarzenia gromady (np.: odejścia – w świat,
do wojska, na cmentarz),
d. służyła wszystkim i każdemu z osobna (była przedmiotem troski),
e. sprzyjała zgodnemu z niej korzystaniu (powrót z pola, parkowanie wozu na poboczu),
f. była bezpieczna,
g. ludzie modlili się przy niej,
h. funkcjonowała w zgodzie z przyrodą (rosły obok niej akacje, z których robiono koła),
i. jest elementem przeszłości utrwalonym w pamięci.
3. Droga nowa, np.: 0–3
a. nowoczesna (asfaltowa, prosta, gładka),
b. pozbawiła wspólnej i prywatnej własności,
c. wydobywa i podkreśla obcość przybyszów z miasta,
d. jest przeklinana – jej budowa odbyła się kosztem człowieka (Albin Mucha),
e. przemieszczają się po niej szybko obcy użytkownicy,
f. wyzwala negatywne emocje (krzyk, agresja, strach),
g. zbudowano ją kosztem przyrody (wycięto prawie wszystkie stare akacje jako nieprzydatne, gdyż są gumowe koła),
h. rozdzieliła mieszkańców wsi, zmieniła relacje między nimi – każdy kurzy ze swojej paczki.
Przedstawienie metaforycznych znaczeń drogi odnoszących się do różnych problemów.
4. Droga przedstawiona we fragmencie prozy – to metafora, np.: 0–6
a. przemiany (dawne a nowe),
b. życia (pytania o sens, cel),
c. śmierci człowieka (okoliczności umierania, przemijanie),
d. poczucia harmonii w świecie ludzi i przyrody,
e. związku człowieka z transcendencją (pytania do Boga, ostatnia droga),
f. oddzielania (np.: ludzi, wartości), wyznaczania granicy,
g. anonimowości życia w wyniku nowoczesności (jak rzeka bez nazwy),
h. śmierci języka (odbiera pierwotne znaczenie myślom, słowom, umieraniu),
i. pozbawienia godności (uprzedmiotowienie człowieka),
j. poczucia płynności zjawisk,
k. zagrożenia i zagubienia w świecie (nie wiadomo, dokąd i po co ludzie się przemieszczają).
5. Kreacja narratora, np.: 0–5
a. pierwszoosobowy,
b. subiektywny,
c. w czas teraźniejszy wplata retrospekcję,
d. wygłasza monolog o cechach gawędy,
e. ujawnia się na dwa sposoby: początkowo przez zastosowanie zaimków w 1 osobie
l. mn. (u nas), w połowie tekstu użycie formy 1 os. l. poj. (mnie),
f. narrator – chłop gaduła (opowiadacz, wie więcej niż inni),
g. komentuje wydarzenia (filozoficzna refleksja),
h. przytacza cudze wypowiedzi jako własne (mowa pozornie zależna).
6. Sposób przedstawiania drogi przez narratora, np.: 0–4
a. dominanta kompozycyjna – konsekwentne porównywanie, kontrast,
b. szczegółowość opisu różnych przejawów życia,
c. potoczność mówienia (plebejskość, ludowość) – łączy zaimek zwrotny się z czasownikami typu mówi (mówi się),
d. stylizacja na język mówiony (np.: słownictwo potoczne, szyk przestawny, rozpoczynanie zdań od przyimków i spójników),
e. stylizacja gwarowa (dialektyzmy),
f. liryzacja prozy – sugestywne, barwne obrazy,
g. metaforyczność w opisywaniu rzeczywistości (auta po ich mowie jeżdżą, drzewa waliły się pod piłami jak patyki),
h. ożywienie (droga sama cię pcha),
i. użycie środków językowych służących wartościowaniu i ekspresji.
7. Wnioski:
Wniosek pełny: (3)
pogłębione odczytanie istotnych metaforycznych znaczeń drogi i określenie roli narratora ujawniającego się w języku;
Wniosek częściowy: (2)
odczytanie istotnych metaforycznych znaczeń drogi
Podsumowanie: (1)
próba podsumowania, np.: odczytanie podstawowego metaforycznego znaczenia drogi