Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Analizując podane fragmenty powieści Zofii Nałkowskiej Granica, przedstaw obraz Justyny i jej związku z Zenonem w oczach różnych bohaterów powieści. W kontekście całej powieści wyjaśnij, jakie konsekwencje wynikają z zestawienia odmiennych spojrzeń na bohaterów i relacje między nimi.
Klucz odpowiedzi:
ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne - poziom podstawowy
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.
1. Wstępne rozpoznanie fragmentów powieści, np.: 2 p.
a. funkcjonalne wobec tematu określenie problematyki powieści,
b. umiejscowienie fragmentów w utworze (dotyczą różnych etapów rozwoju romansu Zenona z Justyną),
c. przedstawienie bohaterów (przynajmniej Justyny i Zenona),
d. dostrzeżenie, że każdy z bohaterów widzi inaczej Justynę i jej związek z Zenonem.
2. Przedstawienie stosunku pani Żanci do Justyny i jej związku z Zenonem, np.: 3 p.
a. jest jej ulubienicą,
b. jej zdaniem jest ładna („rasowa”),
c. chwali ją w rozmowach z synem,
d. matka Zenona przenosi na syna swoją tolerancję wobec romansów męża,
e. dwuznaczność moralna takiej postawy matki Zenona.
3. Przedstawienie stosunku Zenona do Justyny i jej związku z nim, np.: 5 p.
a. jego stosunek do niej się zmienia,
b. Justyna pociąga go fizycznie,
c. w jego świadomości jest częścią Boleborzy,
d. staje się dla niego kłopotem w mieście,
e. jest bezradny wobec uczucia litości wobec niej,
f. Zenon uważa, że jego związek z Justyną tylko pozornie jest czymś pospolitym,
g. traktuje ją egoistycznie, uwiódł uczciwą dziewczynę, korzystając z jej zakochania,
h. szuka usprawiedliwień dla związku z Justyną (jest hipokrytą),
i. chce uniknąć odpowiedzialności, nie czuje się winny,
j. powtarza „boleborzański schemat”.
4. Przedstawienie opinii Elżbiety o Justynie i związku z Zenonem, np.: 4 p.
a. nie jest ładna,
b. nie ma gustu,
c. jest pospolita (ordynarna, głupia),
d. wymaga pomocy,
e. Elżbieta traktuje Justynę z wyższością,
f. jest zazdrosna o związek Justyny z Zenonem,
g. związek Zenona z Justyną jest dla niej zarazem bolesny i upokarzający,
h. obraz Justyny ewoluuje w oczach Elżbiety,
i. stosunek Elżbiety do Justyny jest niejednoznaczny.
5. Przedstawienie opinii Justyny o sobie i jej związku z Zenonem, np.: 4 p.
a. nie uważa się za osobę naiwną,
b. ufa Zenonowi (uważa go za wyjątkowego mężczyznę),
c. jest gotowa dla niego wszystko poświęcić,
d. Zenon jest najważniejszy w jej życiu,
e. jej postawa zmienia się (rezygnuje z Zenona),
f. jest dumna (nie chce przyjąć pomocy od Elżbiety).
6. Określenie konsekwencji wynikających z zestawienia różnych spojrzeń na bohaterów, np.: 4 p.
a. pogłębienie charakterystyki postaci, prezentacja ich motywacji,
b. obiektywizm,
c. ukazanie złożoności ludzkiej psychiki,
d. ukazanie niemożności uzyskania jednoznacznego obrazu człowieka,
e. ukazanie wpływu uwarunkowań społecznych na sposób postrzegania świata (wyższe
i niższe warstwy, mężczyźni i kobiety…),
f. ukazanie znaczenia schematu (wzorów wyniesionych z domu) w życiu człowieka,
g. ukazanie różnych postaw etycznych,
h. ukazanie wpływu stanu emocjonalnego na sposób postrzegania świata,
i. wskazówka do interpretacji tytułu.
7. Podsumowanie, np.:
3 p.
- dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z Zenonem oraz tego, że stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw) bohaterów; dostrzeżenie związku takiego sposobu prezentowania postaci literackiej z problematyką (np.: psychologiczną, społeczną, etyczną, filozoficzną) powieści;
2 p.
- dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z Zenonem oraz tego, że stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw) bohaterów;
1 p.
- dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o Justynie i jej związku z Zenonem lub dostrzeżenie, że stosunek do Justyny ujawnia różnorodność osobowości (postaw etycznych) bohaterów.