Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Porównaj obrazy życia ludzkiego przedstawione w podanych fragmentach. Zwróć uwagę na kreację osoby mówiącej oraz funkcję motywów czasu i natury.
Klucz odpowiedzi:
ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne - poziom rozszerzony
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 26 punktów.
1. Odkrycie zasady zestawienia tekstów, np.: 1 p.
teksty z różnych epok o podobnym temacie.
2. Przedstawienie kreacji osoby mówiącej w utworze Żywot człowieka poczciwego, np.: 3 p.
a. doświadczony gospodarz (szlachcic),
b. poucza współbraci o zasadach życia ziemskiego (moralizator, mentor),
c. zwraca się bezpośrednio do odbiorcy (apostroficzność, impresywność),
d. stosuje chwyty retoryczne (apostrofy, pytania retoryczne, wyliczenia...),
e. przyjmuje postawę refleksyjną (obserwator),
f. postrzega naturę jako dzieło Boga,
g. afirmuje rzeczywistość.
3. Przedstawienie kreacji osoby mówiącej w utworze Prawiek i inne czasy, np.: 3 p.
a. narrator trzecioosobowy,
b. obserwator świata przedstawionego,
c. porządkuje opisywany świat,
d. stosuje środki typowe dla liryki (np. metafory, uosobienia...),
e. kreuje świat,
f. odbiera świat zmysłowo,
g. odbiera świat symbolicznie.
4. Przedstawienie obrazu ludzkiego życia w utworze Żywot człowieka poczciwego, np.: 4 p.
a. podlega zmianom zgodnym z naturą,
b. o jego kształcie decyduje Bóg (los),
c. daje radość (szczęście),
d. cechuje je spokój i harmonia,
e. dzieli się na naturalne okresy (młodość, dojrzałość, starość),
f. daje poczucie spełnienia (przykład gospodarza).
5. Przedstawienie obrazu ludzkiego życia w utworze Prawiek i inne czasy, np.: 4 p.
a. podlega (cyklicznym) zmianom,
b. oparte na antynomiach,
Czas jabłoni
c. dynamika (ruch),
d. ewoluowanie form (przekształcanie się),
e. niepokój,
f. wzrastanie,
g. oddawanie się marzeniom,
Czas gruszy
h. niezmienność,
i. spowolnienie zmian,
j. stabilność (spokój),
k. dorodność,
l. spełnianie się marzeń.
6. Określenie funkcji motywu czasu w utworze Żywot człowieka poczciwego, np.: 2 p.
a. unaocznia powtarzalność zjawisk w naturze (cykliczność),
b. obrazuje niezmienność praw rządzących życiem człowieka i natury,
c. obrazuje różne etapy życia człowieka,
d. jest znakiem pogodzenia się człowieka z przemijaniem.
7. Określenie funkcji motywu czasu w utworze Prawiek i inne czasy, np.: 2 p.
a. ukazuje równoległość istnienia różnych bytów (czas człowieka, czas sadu),
b. pokazuje pozorność (brak) granicy między światem człowieka i światem przyrody,
c. obrazuje cykliczność (powtarzalność) zjawisk,
d. obrazuje zmienność (przemijalność) zjawisk.
8. Określenie funkcji motywu natury w utworze Żywot człowieka poczciwego, np.: 2 p.
a. współtworzy uniwersalny obraz życia człowieka,
b. obrazuje piękno świata, uroki życia,
c. objaśnia prawa rządzące życiem człowieka,
d. obrazuje trwałość (nienaruszalność) ustanowionego przez Boga porządku,
e. służy przekonaniu czytelnika, że akceptacja praw natury czyni człowieka szczęśliwym.
9. Określenie funkcji motywu natury w utworze Prawiek i inne czasy, np.: 2 p.
a. jest metaforą życia człowieka (sad),
b. objaśnia uniwersalne prawa rządzące życiem człowieka,
c. obrazuje uniwersalne zjawiska (np. społeczne, biologiczne),
d. obrazuje związek człowieka z naturą,
e. służy mityzacji świata przedstawionego (współtworzy opowieść objaśniającą świat),
f. współtworzy baśniowość świata przedstawionego (antropomorfizacja).
10. Podsumowanie, np.:
3 p.
- Dostrzeżenie podobieństw i różnic w obrazowaniu ludzkiego życia (autorzy ukazują podporządkowanie życia człowieka prawom natury, zauważają cykliczność zmian w naturze. Rej doradza, jak żyć, Tokarczuk zapisuje swoje obserwacje) oraz uwzględnienie funkcjonowania motywów czasu i natury.
2 p.
- Dostrzeżenie podobieństwa i różnicy w obrazowaniu ludzkiego życia.
1 p.
- Dostrzeżenie podobieństwa lub różnicy w obrazowaniu ludzkiego życia.