Zadanie maturalne z języka polskiego
Gloria victis, Mazowsze. Porównaj obrazy przeszłości - Klucz odpowiedzi
Strona 2 z 2
Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Porównaj obrazy przeszłości i refleksje na temat pamięci ukazane we fragmentach noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis i w wierszu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Mazowsze. W analizie zwróć uwagę na osoby mówiące w obu tekstach.
Ten klucz odpowiedzi może się różnić od klucza opracowane przez CKE.
Klucz odpowiedzi:
1. Analiza wstępna
Zasada zestawienia
- Oba teksty mówią o powstańczej przeszłości Polski.
- Oba teksty traktują o potrzebie pamiętania.
Informacje o Gloria victis
- Rodzaj: epika.
- Gatunek: nowela.
- Epoka: pozytywizm.
- Konwencja: realizm tendencyjny.
- Cel powstania: oddać hołd powstańcom styczniowym.
- Autorka należy do pokolenia postępowców, które uważało, że praca jest najlepszym sposobem na odzyskanie niepodległości. Sama była uwikłana w powstanie styczniowe ukrywaniem R. Traugutta.
Informacje o Mazowszu
- Rodzaj: liryka.
- Gatunek: poemat liryczny.
- Epoka: współczesność, czas II wojny światowej.
- Konwencja: katastrofizm, poetyka czasu Apokalipsy spełnionej.
- Cel utworu: wymowa pacyfistyczna.
- Autor tekstu należy do pokolenia Kolumbów, był jednym z najwybitniejszych poetów, zginął w czasie powstania warszawskiego.
2. Osoby mówiące we fragmencie Gloria victis
Wiatr
- Kieruje nim ciekawość.
- Nie dysponuje wiedzą.
- Pozytywnie ocenia powstańców.
- Przejmuje się opisaną historią.
Dąb, brzoza, świerk, dzwonki liliowe, dzika róża
- Świadkowie śmierci powstańców.
- Są subiektywni.
- Stają po stronie powstańców.
- Opowiadają ich los pytającemu.
"Strumień czasu"
- Ocenia zapomnienie, jako klęskę powstańców.
Wniosek cząstkowy
- Osobami mówiącymi w noweli jest natura. Dzięki temu autorka subiektywnym ocenom powstania nadaje wymiar obiektywności i uniwersalności.
3. Osoby mówiące w Mazowszu
- Żołnierz walczący w czasie II wojny światowej.
- Jest pogodzony ze swoją śmiercią.
- Nie wierzy w zwycięstwo.
- Jest patriotą.
- Jest Polakiem.
- Pamięta przeszłość.
4. Obraz przeszłości we fragmencie Gloria victis
- Opis dotyczy miejsca wiele lat (blisko 50) po upadku powstania styczniowego.
- Zmarli to bohaterowie.
- Zmarli to odważni ludzie.
- Powstańcy to męczennicy.
- Powstańcy byli młodymi ludźmi.
- Powstańcy umierali w męczarniach.
- Zmarli są pochowani w masowej mogile.
- Powstańcy nie doczekali się szacunku po śmierci ze strony przeciwników.
- Powstańcy zostali przez oprawców skazani na zapomnienie.
- Powstańcy są samotni.
Wniosek cząstkowy
- Obraz przeszłości jest subiektywny i ma na celu sakralizację i mitologizację powstańców. Dystans czasowy na to również pozwala.
5. Obraz przeszłości w Mazowszu
- Podmiot liryczny skraca dystans czasowy jaki go dzieli od przeszłości.
- Powstańcy są idealizowani.
- Ziemia polska, Mazowsze to mogiła dla wielu pokoleń Polaków.
Przeszłość kampanii napoleońskiej
- Przeszłość to klęska uczestników kampanii napoleońskiej.
Przeszłość powstania listopadowego
- Wyolbrzymianiu poddawana jest ich siła, młodość i męstwo.
- Przeszłość to klęska powstańców listopadowych.
Przeszłość powstania styczniowego
- Przeszłość to klęska powstańców styczniowych.
- Przedstawieni zostali jako męczennicy - to romantyczna konwencja łączenia świeckiego patriotyzmu z religią.
- Podmiot liryczny podkreśla również trud i cierpienie powstańców.
Przeszłość podmiotu lirycznego
- Śmierć dotyka nie tylko żołnierzy, ale również kobiety i dzieci.
- Ludzie umierają w męczarniach.
- Zmarli są chowani w masowych mogiłach.
- Powszechność śmierci.
- Apokaliptyczne opisy zagłady.
- Nagłość i niespodziewaność wojny.
Wniosek cząstkowy:
- Piękny opis ułanów, powstańców listopadowych i powstańców styczniowych stanowi punkt wyjścia dla podmiotu lirycznego do pokazania fatalnego losu współczesnych mu Polaków w czasie Apokalipsy spełnionej. Wymowa utworu podkreśla bezsens dziejów, cykliczność śmierci młodych ludzi w walce i nieuchwytność sensu tej walki - niepodległej Polski. Podmiot liryczny podkreśla fatalną cykliczność historii.
6. Refleksja na temat pamięci we fragmencie Gloria victis
- Ludzie zapomnieli o powstaniu i powstańcach, zostały jednak wątłe ślady. Nikt nie odwiedza mogiły. Autorka jednak pisze o potrzebie pamiętania o poświęceniu powstańców. Pamięć o powstańcach nadaje sens ich poświęceniu i czyni ich zwycięzcami. Utwór ma optymistyczną wymowę - powstańcy nie zostaną zapomnieni.
7. Refleksja na temat pamięci w Mazowszu
- Pamięć o walczących przemija z czasem, a jednak podmiot liryczny pamięta o swoich poprzednikach mimo upływu czasu.
- Czas zaciera ślady, a pamięć o zmarłych przemija - tu ujawnia się pesymizm.
- Podmiot liryczny boi się zapomnienia, chce by o nim pamiętano - to jest jedyne jego pragnienie.
8. Wnioski - wypracowanie maturalne
Wnioski pełne (4)
W obu wierszach mamy podobny obraz powstańców, wykreowany dzięki sakralizacji i mitologizacji. Podobny stosunek do powstańców również mają osoby mówiące w obu utworach. Oba utwory łączy również potrzeba pielęgnowania pamięci o poświęceniu zmarłych i niebezpieczeństwo zapomnienia. Różna jest jednak wymowa: u Orzeszkowej optymistyczna - ludzie będą pamiętać, u Baczyńskiego pesymistyczna - ludzie zapomną. Różne są także momenty wybrane do opisu, bo we fragmencie "Gloria victis" została przedstawiona mogiła, a w "Mazowszu" Polacy w trakcie walki i ponoszenia kolejnych klęsk. Oba teksty różnią się również kreacją osób mówiących: w noweli wypowiada się natura, co nadaje obiektywizmu dokonanej przez nią ocenie, a w utworze K.K. Baczyńskiego do głosu dochodzi żołnierz polski walczący w czasie II wojny światowej. Za sprawą podmiotu lirycznego pojawia się także straszna historia ludzi mordowanych w czasie Apokalipsy spełnionej, której okropność jest spotęgowana dzięki kontrastowi z idealnym obrazem poprzedników.
Wnioski częściowe (2)
Wskazanie podobieństw lub różnic.
Próba podsumowania (1)
Wskazanie jednego podobieństwa lub różnicy.