Strona 2 z 2
Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Jak w średniowieczu postrzegano Maryję? W swojej rozprawce wykorzystaj wnioski z analizy załączonych tekstów oraz wiedzy o kulturze średniowiecznej.
Klucz odpowiedzi:
po 1 pkt za informację
Pierwszy wizerunek Maryi – Lament
kontekst utworu
- gatunek plankt, lament. płacz
- nawiązanie do Biblii do fragmentu Ewangelii poświęconemu pasji Chrystusa
- tam jednak rola Maryi była mniej znacząca, tu jest bardzo rozbudowana
- motyw stabat mater dolorosa
- tekst apokryficzny („niewiernego żydowina”)
- ocalały fragment zaginionego misterium
określenie sytuacji
- p.l. 1 os. l.p. r. ż – Maryja, która stoi pod krzyżem
- matka - świadek męki, upodlenia i śmierci syna
- zachowuje sie jak zwykły człowiek
- akcentuje swoje cierpienie
- nie wie, że to plan boski
- nie wie, że Chrystus zmartwychwstanie po 3 dniach
- liryka bezpośrednia
- liryka apelu i wyznania
- Maryja bezpośrednio zwraca się w utworze do swoich słuchaczy – nawiązuje z nimi bliski kontakt
adresat
- „bracia miła”-ludzie, czytelnicy
- później zwroty do syna, Archanioła Gabriela, matek
stylistyczne ukształtowanie wypowiedzi, wraz z określeniem ich funkcji
- apostrofy do ludzi, syna, Gabriela (zmniejszają dystans, akcentują jej czlowieczeństwo, wzmacniają dramatyzm), matek (pokazują jej troskę o innych ludzi, ukazują ją jako opiekunkę)
- pokrywanie się toku składniowego z tokiem wersyfikacyjnym i stroficznym
- konsekwentna budowa strof
- sylabizm
- zdrobnienia w zwrotach do syna
- retoryczna konstrukcja pokazuje wielkość cierpienia w uładzony sposób
- tekst mówi o wielkich emocjach, ale nie jest ekspresywny
- podobnie jak Maryja tekst jest statyczny, nieruchomy
kochająca matka
- kocha swego syna –np. używa zdrobnień: synku
- chce pomóc synowi
- chce ulżyć w cierpieniu syna
- matka cierpiąca
- żali się, skarży na swoj los
- prosi o litość i współczucie
- cierpi duchowo widząc fizyczne cierpienie syna
- chce ulżyć w cierpieniu syna, ale nie może, jest bezradna, słaba
- cierpi, płacze, odczuwa ból
- jest samotna i opuszczona jak jej syn na krzyżu
- zawiedziona – wyrzuca Aniołowi Gabrielowi, że ją okłamał
- wie, że jej syn jest niewinny i nie zasłużył na takie cierpienie
opiekunka matek
- nie życzy nikomu, żadnej matce losu, który ją spotkał
- przestrzega inne matki, radzi, by modlily się do Boga
Wniosek częściowy – są tu 2 wizerunki Maryi
- Maryja ukazana jest tu przede wszystkim jako kobieta, matka
- koniec utworu zdradza, że jest także opiekunką matek
Drugi wizerunek Maryi – Bogurodzica
kontekst utworu
- motyw Deesis
- carmen patria - hymn narodowy
- pierwszy liryczny zabytek języka polskiego
- data powstania
- arcydzieło
określenie sytuacji
- p.l. - 1 os. l. m. ludzie
- modlitwa, prośba
- pośrednik Maryja, adresat Bóg
- prośba o dobre życie na ziemi i zbawieniepo śmierci
- ogromna zwięzłość i kondensacja znaczeń
istota boska, cudowna
- matka Boga
- dziewica mimo macierzyństwa
- jest ważniejsza niż Jan Chrzciciel
- najważniejsza po Bogu
pośredniczka, orędowniczka
- do niej skierowana jest modlitwa
- p.l. prosi ją o wstawiennictwo u Boga
- podstawy filozoficzne dla ideai pośrednictwa stworzył św. Tomasz
ludzka twarz Maryi
- była matką, kobietą
- kocha wszystkich ludzi, chętnie się wstawia za nimi, dlatego są do niej prośby
Wniosek częściowy: - 2 wizerunki Maryi
- Maryja jest tu przede wszystki istotą boską, orędowniczką
- jako matka kocha ludzi i dlatego jest im bliższa jako pośredniczka
Kult Maryi
- już w średniowieczu rodzi się zjawisko kultu maryjnego dowodem na to jest ważna rola pieśni, która urosła do roli hymnu narodowego, carmen patria
- w następnych epokach Maryja staje się coraz popularniejsza w chrześcijaństwie
- szczególną rolę odegrała Maryja w XVII wieku, kiedy to została koronowana na królową Polski
- kult maryjny przetrwał aż do dziś i wcale nie stracił na popularności
- popularność Maryi w malarstwie
- pieta
- deesis
- madonny
Wnioski
1. Zainteresowanie Maryją wynika z teocentryzmu. W średniowieczu istniały dwa wizerunki Maryi, ukazywały ją w różnym świetle i akcentowały różne jej cechy. Nie były jednak sprzeczne, Maryja zawsze była ludzka, kochająca a jednocześnie - wybranką Boga (3p)
2. W średniowieczu istniały dwa wizerunki Maryi, które bardzo się różniły i ukazywały ją w różnym świetle (2p)
3. W średniowieczu wizerunek Maryi jest pozytywny (1p)