Nad Niemnem. Różne oblicza heroizmu - Klucz odpowiedzi

Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Na podstawie podanych fragmentów Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej przedstaw różne oblicza heroizmu oraz wyjaśnij symbolikę obu mogił.

Klucz odpowiedzi

Można uzyskać maksymalnie 25 punktów

Narracja we fragmencie Nad Niemnem

Narracja (do 3 p.)

1. narrator wypowiada się w 3. os. l. p. stosuje mowę niezależną
2. udziela bohaterom (Anzelmowi i Janowi) prawa do narracji z perspektywy bohaterów wykorzystują oni mowę zależną
3. Indywidualizacja języka:

• Anzelma – gdzieściś, liczne wyliczenia, słownictwo związane z rolnictwem, zdania wielokrotnie złożone współrzędnie
• Jana, np. posłyszelimy...,do dworu korczyńskiego lecieć..., silna ekspresja, sporo powtórzeń, krótkie urywane zdania, zdania wielokrotnie złożone współrzędnie

1. stylizacja na gwarę ludową
2. snucie opowieści w sposób baśniowy – Aż pewnego razu...,
3. szyk przestawny,
4. subiektywizm narracji pierwszosobowej

Mogiła Jana i Cecylii

Prezentacja bohaterów (do 3 p.)

1. pochodzenie z różnych stanów społecznych,
2. miłość zmuszająca ich do ucieczki z domów rodzinnych,
3. osiedlenie w puszczy,
4. założenie rodziny i osady dzięki wytrwałej i mozolnej pracy.

Symbolika nazwiska nadanego przez króla Zygmunta Augusta (do 3 p.)

1. nadanie szlachectwa jako wyraz podziwu dla bohaterstwa Jana i Cecylii,
2. uznanie przez króla, że bohaterstwo to odwaga codziennej pracy, zmagania się z trudnościami życia,
3. docenienie przez króla ludzi tworzących nowe wartości, budujących nową cywilizację,
4. podkreślenie patriotyzmu protoplastów rodu ojczyźnie bogactwa przymnażając.

Symbolika mogiły Jana i Cecylii (do 3 p.)

1. pozytywistyczna koncepcja bohaterstwa – heroizm pracy,
2. pozytywistyczne rozumienie patriotyzmu – praca dla ojczyzny, a nie walka,
3. podkreślenie znaczenia pracy w życiu człowieka.

Mogiła powstańców styczniowych

Wspomnienie czasów powstania styczniowego (do 1 p.)

1. mogiła – miejsce ostatniej, tragicznej bitwy,
2. powstanie styczniowe jako wydarzenie kształtujące dzieje bohaterów powieści.

Mogiła jako symbol najszlachetniejszych cech i dążeń narodu polskiego (do 3 p.)

1. patriotyzm, heroizm walki,
2. solidaryzm społeczny,
3. szacunek dla tradycji.
4. Pamięć o Mogile i otaczanie jej czcią miarą patriotyzmu.
5. Mogiły – miejsca otoczone czcią i pamięcią (sacrum),
6. Mogiły Jana i Cecylii jako symbole głównych wartości epoki.

Oblicza heroizmu

Heroizm pracy (do 3 p.)

1. Poszanowanie tradycji rodowej źródłem wartości moralnych rodu Bohatyrowiczów.
2. Zainteresowanie mogiłą bohaterów doceniających wartość pracy. (np. Justyna, Witold).
3. Traktowanie pracy przez pozytywnych bohaterów jako warunku osiągnięcia szczęścia i odnalezienia sensu życia.
4. Praca świadectwem równości społecznej.
5. Krytyka i szyderstwo wobec pasożytów i darmozjadów (Zygmunt, Kirło, Emilia, Różyc).

Heroizm walki (do 3 p.)

1. Brak zrozumienia dla tradycji powstania wyrazem tchórzostwa i kosmopolityzmu.
2. Walka Jerzego Bohatyrowicza i Andrzeja Korczyńskiego wyrazem dawnej przyjaźni, wspólnoty ideałów.
3. Walka świadectwem równości społecznej.
4. Wszyscy walczący cieszą sie uznaniem, szacunkiem i wdzięcznością bohaterów.

Wnioski

Pełny (3 p.)
Dostrzeżenie dwóch rodzajów heroizmu, łączących się z nową koncepcją patriotyzmu oraz wskazanie najważniejszych kryteriów oceny człowieka w powieści: stosunek do pracy i ojczyzny.
Częściowy (2 p.)
Mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, stosunek do nich określa wartości moralne bohaterów.
Próba podsumowania (1 p.)
Mogiły symbolizują kult pracy i ojczyzny, są symbolem przeszłości.