Człowiek w społeczeństwie
Wszyscy rodzimy się od razu w społeczeństwie. Uczymy się żyć i funkcjonować w społeczeństwie od pierwszych chwil zaistnienia naszej świadomości (tzn. już w łonie matki).
Być umieszczonym w społeczeństwie znaczy – znajdować się w punkcie przecięcia określonych sił społecznych. (Człowiek porusza się w społeczeństwie w ramach dokładnie określonych układów władzy i prestiżu).
Stąd biorą się „ONI” i „ICH”, czyli ci którzy ustalają reguły, dyktują warunki (ale nie sposób ich nazwać z imienia i nazwiska). Jest to system, mapa sporządzona przez obcych, według której trzeba się posuwać…
Kto ją stworzył?
Przodkowie.
Myli się jednak ten, kto przypuszcza, że im wyżej w hierarchii się ktoś znajduje tym bardziej wyzwala się ze społeczeństwa. Fakt im wyżej tym więcej możliwości, swobody, ale ciągle jest się w społeczeństwie, którego reguły dotyczą wszystkich. O możliwościach naszego przemieszczania się w społeczeństwie bezustannie decydują inni.
Nawet dyktator, despota napotyka zawsze na opór, niekoniecznie polityczny, lecz opór konwencji, obyczaju… Każda instytucja kryje w sobie zasadę inercji, stąd nawet terror musi liczyć się z tym, że nie wszystkie rozkazy zostaną wykonane.
Socjologowie odkryli, że owi „ONI” istnieją w naszej świadomości i wpływają na nasze życia poprzez dwa mechanizmy:
Kontroli społecznej i uwarstwienia społecznego (stratyfikacja społeczna)
1. Kontrola społeczna
Definicja
To różne środki używane przez społeczeństwo w celu przywołania jego członków do porządku, gdy się wyłamują z niego. Oczywiście w zależności od sytuacji owe środki zmieniają się w zależności od sytuacji społecznej.
Żadne społeczeństwo nie może istnieć bez kontroli społecznej!!!
W czym się przejawia kontrola społeczna w:
W szkole
W Kościele
W wojsku
W pracy
Metody kontroli społecznej
Metody kontroli zmieniają się odpowiednio do celu i charakteru danej grupy.
Jakich jest ich główny cel?
eliminacja niewygodnego personelu i „zachęcanie innych” np. król Haiti aby zachęcić ludzi do pracy przymusowej, zabił co dziesiątego z nich.
Cechą kontroli społecznej jest często jej bezpodstawność np. mały chłopiec, może uzyskać przewagę nad swoimi rówieśnikami i starszymi kolegami, gdy powoła się na istnienie starszego brata, który w razie potrzeby może zbić na kwaśne jabłko każdego przeciwnika.
Przemoc fizyczna
Ostatecznym i najstarszym środkiem kontroli społecznej jest przemoc fizyczna.
Gdzie jest ona środkiem głównym?
Wśród dzieci
W społeczeństwie demokratycznym, przemoc jest ostatecznym środkiem. Żadne państwo nie może istnieć bez policji czy podobnej uzbrojonej siły. Każdy porządek ostatecznie wspiera się na przemocy…
Czy to znaczy, że wszyscy wobec nas stosują przemoc 24 godziny na dobę?
Stałe stosowanie przemocy byłoby niepraktyczne i nieskuteczne, dlatego organy kontroli społecznej polegają głównie na oddziaływaniu faktu samej powszechnie znanej dostępności środków przemocy.
Czy kontrola to zawsze przemoc fizyczna?
Nie
Przemoc symboliczna
Presja ekonomiczna, sankcje ekonomiczne:
Np. w pracy, w kościele (nieposłuszni księża przenoszeni są do gorzej płatnych parafii), na uniwersytecie, w szkole (groźba odsunięcia od zawodu)
Mechanizmy perswazji, ośmieszenia i pogardy:
Spotkać je można w tzw. grupach pierwotnych, czyli takich, w których wszyscy członkowie się znają i bardzo wiele o sobie wiedzą (małe grupy społeczne)
Mechanizm perswazji
odkryto, że ludzie często dostosowują swoje poglądy do poglądów grupy, w skład, której wchodzą, a poglądy tej grupy do coś w rodzaju średniej arytmetycznej poglądów jej członków(potrzeba akceptacji) niekanibal wśród kanibali, i kanibale dyskutujący o mięsie niejadalnym
Mechanizmy ośmieszenia i plotki
w wielu społ. Dzieci posłuszne są nie lęku przed karą, ale przed wyśmianiem
Ostracyzm społeczny
najbardziej brutalna forma kontroli społecznej, polega na wyizolowaniu jednostki ze społeczności i nieakceptowaniu jej, nawet jeśli ona żyje wśród jej członków (paradoksalnie pacyfistyczne grupy lubią ją najczęściej stosować) NP. sekty nie odzywają się do końca życia do tych, którzy się „wyłamali”
System kontroli społecznej:
jednostka
grupa ludzka (najważniejsze więzi społeczne: rodzina, przyjaciele) – ma największy wpływ na jednostkę
System moralności, obyczaju i zwyczaju (kara: utrata pracy, ostracyzm, uznanie za chorego)
system polityczno-prawny (państwo) (kara: grzywna, więzienie, śmierć)
2. Stratyfikacja społeczna
(czyli system rang, warstw o budowie hierarchicznej)
Układ kastowy
np. społeczeństwo hinduskie (zamknięty układ o nieprzekraczalnych granicach, o przynależności do kasty decyduje urodzenie)
Układ klasowy
podstawowy w zachodnich społeczeństwach, podstawową jego cechą jest ruchliwość społeczna. Teoretycznie każdy może przechodzić z jednej klasy do drugiej w trakcie swego życia, tzn. pozycje społeczne nie są ustalone raz na zawsze. Dlatego ważne stały się symboliczne atrybuty, wyznaczniki statusu (przedmioty materialne, style życia, upodobania, język, a nawet opinie) (tzw. Symbolizm statusu), które pozwalają jednostkom odróżniać i okazywać innym swój status. Ludzie, którzy awansują, zostają poddani naciskowi aby się upodobnić do innych członków tej klasy (np. dyrektor, który ma zły adres i złą żonę – zostaje poddany naciskowi, by zmienić i jedno i drugie).
System klasowy jest utrwalany w procesie wychowywania