Znajdziesz tu przykładowe zadanie nieliterackie i jego rozwiązanie opracowane przez specjalistów w Informatorze o sprawdzianie ósmoklasisty z języka polskiego.
Józef Bocheński, Teoria męstwa. Zadanie nieliterackie na sprawdzian ósmoklasisty z języka polskiego
Tekst
Józef Bocheński, Teoria męstwa
1. „Odważnym” nazywamy czyn, którym dany człowiek (czy zwierzę) stara się osiągnąć swój cel mimo grożącego przy tym niebezpieczeństwa. Nazwę „odwagi” nosi tendencja do takich czynów,skłonnośćdoprzełamywanianiebezpieczeństw.Niezmiernieważnąrzecząjest jednak zrozumienie, że męstwo jest czymś więcej niż odwaga: każde męstwo jest odwagą, ale nie każda odwaga jest męstwem.
2. Różnica między nimi polega najpierw na tym, że odważne może być także zwierzę, mężnym tylko człowiek. Mówimy bez trudności o odważnym psie, jeśli idzie na dzika bez obaw,o odważnym koniu i tak dalej – natomiast nie można mówić o mężnych zwierzętach: „mężnym” nazywamy tylko człowieka. Zatem męstwo zawiera w sobie jakiś czynnik specyficznie ludzki, tylko u człowieka spotykany.
Otóż jedyną zasadniczą różnicą między zwierzęciem a człowiekiem jest to, że człowiek posiada władze duchowe, rozum i wolę, których nie mają zwierzęta. Różnica między odwagą a męstwem polegać musi zatem na udziale rozumu i woli w męstwie i jego braku w odwadze jako takiej.
Ale to nie wystarcza: są mianowicie wypadki, w których także ludzi nazywamy „odważnymi”, nie przypisując im mimo to męstwa.[…] Bandyta wykonujący śmiały napad na bank jest niewątpliwie człowiekiem odważnym – ale zmysł etyczny zakazuje nazwać go „mężnym”. Mężny jest za to żołnierz na wojnie, podróżnik w niebezpieczeństwach żywiołowych, strażak przy pożarze. Wchodzi więc w rachubę jakiś czynnik etyczny […].
3. Cztery cechy składają się zatem na pojęcie mężnego czynu. Taki czyn musi być odważny, ale poza tym rozumny, etyczny, połączony z wielkim niebezpieczeństwem. Do pojęcia odwagi nie wchodzi ani rozumność, ani etyczność i wystarcza jakiekolwiek niebezpieczeństwo.
Józef Bocheński,Dzieła zebrane. Etyka, Kraków 1995.
Zadania do tekstu
| Odwaga ma szerszy zakres znaczeniowy od męstwa. | P |
| F | |
|
Męstwo i odwaga to pojęcia, które odnoszą się do zachowań zarówno zwierząt, jak i ludzi. |
P |
| F |
- Skok na bungee.
- Ratowanie tonącego.
- Wejście do klatki z lwem.
- Mówienie prawdy prosto w oczy.
Przywołane w tekście sytuacje napadu na bank, pracy strażaka przy pożarze czy walki żołnierza na wojnie to A/B, które C/D słuszność wywodu.
| A. argumenty | C.potwierdzają |
| B. przykłady | D.negują |