Wywiad - jak napisać?
Co to jest wywiad? - definicja
to zapis rozmowy w postaci wydrukowanej, cyfrowej, nagrania dźwiękowego lub dźwiękowo-wizualnego;
rozmowa ze znana osobistością, podana do wiadomości publicznej do druku, radia, telewizji, internetu
wywiad-rzeka
obszerna różnotematyczna rozmowa z ważną osobistością publikowana najczęściej w postaci osobnej książki
Cechy wywiadu:
-
spontaniczność, naturalność (wywiad nie powinien być sztuczny)
-
dialogowy charakter (wywiad ma charakter rozmowy dwóch osób)
-
niejednorodność stylistyczna (fachowa terminologia, styl oficjalny i potoczny)
-
synkretyzm (wywiad łączy w sobbie wiele tematów, dziedzin)
-
cel wywiadu:
-
informacja o interesujących faktach
-
kreowanie wizerunku rozmówcy
-
pozyskiwanie czytelników
-
kształtowanie opinii, postaw odbiorców (najczęściej poprzez nakłonienie rozmówcy do skomentowania jakiegoś fragmentu rzeczywistości)
-
-
perswazyjność (wywiad nie jest tylko informacyjnym gatunkiem)
-
koncentracja wokół jednego tematu (mimo synkretyzmu wywiad powinien być skoncetrowany wokół jednego tematu)
-
zawiera ciekawe informacje dla odbiorców (nudnego wywiadu nikt nie będzie czytał)
-
rozmowa zmierza do jakiegoś uogólnienia (wywiad ma być z konkretną osobą, ale powinien odkrywać prawidłowości dla całej grupy)
-
pośredniość - odbiorcą dla indagowanego jest szerokie audytorium a nie indagujący
-
dziennikarz może przyjąć różne strategie:
-
pośrednik – dziennikarz jedynie rejestruje odpowiedzi
-
pośrednik-pomocnik – dziennikarz steruje rozmową, zadaje dodatkowe pytania
-
partnera-ucznia – dziennikarz gra osobę słabo zorientowaną w temacie
-
partnera-eksperta – dziennikarz wdaje się w polemiki, świetnie sie orientuje w temacie
-
partnera-reprezentanta opinii publicznej – żurnalista przywołuje obiegowe sądy
-
-
poprzedzony jest krótką informacją o indagowanym (np. biogram) i okolicznościach wywiadu
Typy wywiadów:
-
wywiad informacyjny – poświęcony faktom, wydarzeniom; wzbogaca wiedzę o świecie
-
wywiad publicystyczny – prezentuje osobę i jej przekonania
-
wywiad w postaci rozmowy - ciąg pytań i odpowiedzi
-
wywiad w postaci konwersacji – wielotematyczna, dyskusja z luźno powiązanymi pytaniami (akcentuje błyskotliwość rozmówców)
-
wywiad – kontrowersja – podkreśla sprzeczność racji, rozbieżność poglądów, napastliwy, brutalny
Etapy pracy nad wywiadem:
-
wybór indagowanego - musi to być osoba interesująca, ważna
-
określenie grupy odbiorców wywiadu
-
określenie celu wywiadu – ustalenie celu tego wywiadu, a tym samym kierunku, którym będzie zmierzała rozmowa
-
przygotowanie do wywiadu:
-
zebranie informacji na temat indagowanego
-
merytoryczne przygotowanie się do tematu wywiadu
-
zebranie interesujących problemów, które warte są poruszenia
-
sformułowanie pytań (uwzględniających zainteresowania odbiorców, cechy indagowanego, własne kompetencje) – pamiętaj, by odkrywały one coś nowego zarówno dla indagowanego, jak i dla odbiorców
-
uzgodnienie terminu wywiadu z indagowanym
-
przeprowadzanie wywiadu:
-
swobodna rozmowa
-
sprzyjające warunki
-
pytania muszą zaspokajać ciekawość odbiorców
-
dynamiczność rozmowy
-
dramatyzm wywiadu
-
indagujący musi panować nad wywiadem i kontrolować jego tempo, przebieg, temat
-
nie można dopuszczać do zbyt długich odpowiedzi indagowanego
-
przydatne zwroty:
chciałbym zapytać; chciałbym się dowiedzieć, chciałbym zadać panu/i pytanie; czy mógłby pan odpowiedzieć na parę pytać dotyczących;mam do pana kilka pytań; czy mógłby pan zająć stanowisko/zdradzić swoją opinię/ustosunkować się/zabrać zdanie na temat/wyrazić własne zdanie
-
redakcja wywiadu (tylko wtedy, gdy nie są na żywo):
-
korekta wywiadu - poprawienie błędów (w prasowych)- wycięcie w pozostałych formach wywiadu
-
nadawanie ostatecznego kształtu (zadbaj, żeby wypowiedzi indagowanego oddawały jego charakter na poziomie językowym)
-
zwroty przydatne do wywiadu:
rozmowa, dialog, dyskurs, dyskusja, pytanie, odpowiedź, replika, riposta
pytający, indagujący, przeprowadzający wywiad
pytany, indagowany, udzielający wywiadu, rozmówca
autoryzacja wywiadu – dobrym zwyczajem jest przed publikacją oddać wywiad do weryfikacji indagowanemu
publikacja wywiadu
Bibliografia:
-
Głowiński M., Wywiad, w: Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska, Sławiński J., Słownik terminów literackich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2000, s. 471.
-
Kuziak M., Rzepczyński S., Kasterski R., Jak pisać po polsku?, Bielsko-Biała, Park, 2004.
-
Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin, 2004.