Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Analizując i interpretując wiersze Tadeusza Różewicza Ocalony i Józefa Barana Mam dwadzieścia pięć lat, porównaj poetyckie kreacje doświadczeń pokoleniowych i egzystencjalnych.
Klucz odpowiedzi:
ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne - poziom rozszerzony
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 26 punktów.
1. Kreacja podmiotu lirycznego 0-5
np.:
a. podmiot określony (osobowy, cechy podmiotu autorskiego),
b. bohater – młody człowiek, (24 / 25 lat), podobny wiek,
c. podmiot jako reprezentant swojego czasu, głos pokolenia,
d. różne doświadczenia: wojna (Różewicz) – zwyczajne życie (Baran),
e. doświadczenia krańcowe bohatera Różewicza (np. wojna, masowość śmierci),
f. typowe doświadczenia egzystencjalne bohatera Barana (miłość, inicjacja, śmierć),
g. postawa refleksyjna (samoświadomość, próba spojrzenia wstecz i w przyszłość).
2. Ukształtowanie wypowiedzi 0-4
np.:
a. w obu wierszach forma monologu, wyznania,
b. zrygoryzowana kompozycja Ocalonego (np. klamra kompozycyjna, paralelność poszczególnych całostek),
c. obrazowanie konkretne, lapidarność, oszczędność słowa (Ocalony),
d. emocjonalizm i patos wypowiedzi (Ocalony),
e. wyraźne nawiązania intertekstualne u Barana: dedykacja, cytat,
f. dwudzielna kompozycja wiersza J. Barana (symetryczność cząstek 1-2 i 4-5, wyeksponowanie cząstki trzeciej),
g. słowo poetyckie u Barana (metaforyczność, peryfrazy) – przywołanie przykładu,
h. dystans, gorzka ocena własnego życia (Mam dwadzieścia pięć lat),
i. funkcje czasowników w obu tekstach.
3. Doświadczanie (obraz) świata 0-4
np.:
a. intensywność i drastyczność doświadczeń u Różewicza,
b. kluczowe sformułowania, np. furgony porąbanych ludzi, prowadzony na rzeź,.
c. beznadziejna monotonia u Barana – powtarzalność, rutyna, stagnacja, marazm, izolacja,
d. kluczowe sformułowania, np. siedem nianiek tygodnia, dyskretny sen, siedem dni, pozory życia.
4. Poszukiwanie sensu życia 0-4
Ocalony
np.:
a. kryzys wartości, dramatyczne poszukiwania sensu życia, b. niezgoda na zaistniały porządek świata,
c. poszukiwanie ładu świata, motyw kreatora, stwarzania świata (Biblia).
Mam dwadzieścia pięć lat
np.:
d. topos „życia – snu” w wierszu Barana (dyskretny sen), 1
e. fałsz życia – dyskretnego snu, prawdziwość „przebudzeń”,
f. bierne trwanie, niechęć do zmian, wygoda i samooszukiwanie.
5. Znajomość i umiejętne stosowanie terminologii teoretycznoliterackiej. 0-1
6. Podsumowanie, np.:
3 p.
- uniwersalna wymowa obu wierszy (refleksje nad własnym życiem),
- odmienności postaw (bunt i poszukiwanie u Różewicza, bierna zgoda u Barana);
- polemiczny charakter wiersza Barana; uzasadnienie prezentowanej postawy życiowej (kontekst).
2 p.
- odmienność postaw bohaterów,
- inne doświadczenia życiowe.
1 p.
- związki obu utworów lub różnice.