Gęba w Ferdydurke Witolda Gombrowicza
Celem artykułu jest pokazanie problemu, jaki stanowi gęba w "Ferdydurke", opisanie znaczeń gęby i roli gęby w powieści Gombrowicza. Gęba stoi w opozycji do twarzy.
Gęba to prostactwo, chamstwo, wulgarność. Gęba może być z miną (udawana, nieprawdziwa), może być wytworzona (jak u Miętusa, Młodziaka, Józia), może też być wrodzona, prawdziwa (jak u Walka).
Test z "Ferdydurke"
Gęba
Gęby można zmieniać, ale nie można się z nich wyzwolić:
„Gdyż nie ma ucieczki przed gębą, jak tylko w inną gębę"
„Uciekam z gębą w rękach."
Zuta odrzuca Józia, przyprawiając mu gębę:
„Lecz nie chciała mnie! Gębę mi robiła! I z dniem każdym straszliwszą robiła mi gębę."
Przyprawianie gęby jest okrucieństwem:
„Ach, nie znam nic okrutniejszego niż człowiek, który drugiemu człowiekowi gębę robi."
„Wszystko mu jest dobre, byle w śmieszność, w groteskę, w maskaradę, wepchnąć, albowiem brzydota tamtego - jego piękność syci"
Obojętność i dystans wyzwalają od gęby:
„odzyskałem możność, ponieważ jest mi wszystko jedno"
Miętus cieszy się z gęby Walka:
„Widziałeś jego gębę? Gęba bez miny, gęba zwykła!"
Brać w gębę, brać po gębie
Symbol różnicy klas, pochodzenia, nierówności:
„- A w gębę od dziedzica bierzesz? Rozjaśnił się nagle i zawołał radośnie, ludowo.
- Oj, brać to biorę po gębie! Oj, brać to biorę! Zaledwie to powiedział, poderwałem się jak na sprężynie, machnąłem i trzasnąłem na odlew w lewy półgębek."
„czy pańska wydelikacona skóra poczuła łapy i gębę?"
Miętus brata się z Walkiem, biorąc od niego po gębie. Miętus czyni z tego symbol równości::
„Musiałem wziąć od niego po gębie, boś ty mu dał... Bez tego nie byłoby równości i nie mógłbym się pobratać"
Gęba - rodzaje:
Gęba z miną (udawana, sztuczna):
Miętus poszukuje prawdziwego parobka:
„Gęba - powiedział Miętus - nic szczerego, nic naturalnego, wszystko naśladowane, tandetne, fałszywe, skłamane."
„Nadarzył się wreszcie jeden wcale niezły czeladnik, blondyn dobry i proporcjonalny, niestety, uświadomiony klasowo i dobywający z siebie akcentów Marksa. - Gęba - powiedział Miętus - to ci filozof!"
Mina - Pozowanie, udawanie kogoś:
„Widziałeś jego gębę? Gęba bez miny, gęba zwykła!"
Gęba wytworzona, przyprawiona
Miętus ma gębę wytworzoną przez innego człowieka:
„Gębę miał - ale gęba jego nie była w niczym pokrewna fatalnej gębie Miętusa, nie była to gęba wytworzona"
Wiktor Młodziak ma gębę wytworzoną przez Józia:
"wyszedł doszczętnie zdemoralizowany, typowy inteligent-chamuś z gębą tak kretynicznie krotochwilną, obmierźle sprośną i plugawo zbaraniałą, że skoczyłbym mu na tę jego gębę, gdybym się siłą nie powstrzymał.
Józio ma gębę przyprawioną przez Zutę i Młodziakową:
„Lecz nie chciała mnie! Gębę mi robiła! I z dniem każdym straszliwszą robiła mi gębę."
Gęba wrodzona
Walek ma gębę naturalną, wrodzoną - prawdziwą:
"lecz naturalna, ludowa, grubo ciosana i zwykła. Nie twarz, która gębą się stała, lecz gęba, która przenigdy nie zyskała godności twarzy"
„Widziałeś jego gębę? Gęba bez miny, gęba zwykła!"
Gęba a pupa
Gęba to coś gorszego niż pupa:
"robienie pupy niczym jest w porównaniu do robienia gęby"