Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: Analizując podany fragment Ustępu III części Dziadów, porównaj dwa wizerunki władców oraz wyjaśnij, czemu służy ich zestawienie w utworze Adama Mickiewicza.
Klucz odpowiedzi:
ROZWINIĘCIE TEMATU - wypracowanie maturalne
Za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów.
1. Wstępne rozpoznanie utworu, np.: 2 p.
a. spotkanie przyjaciół rozdzielonych przemocą (spokrewnione skały, które rozerwał nurt wody),
b. spotkanie poetów różnych narodów (ludzi, których łączą wspólne idee i poglądy, a dzieli tyrania władców),
c. spotkanie osób należących do różnych kultur rodzi refleksję,
d. pomniki władców (Piotra Wielkiego i Marka Aureliusza) ilustrują różnice w sposobie sprawowania władzy.
2. Opis pomnika Piotra Wielkiego, np.: 4 p.
a. znajduje się w Petersburgu,
b. zbudowany przez carycę,
c. zbudowany jako wyraz pychy władczyni,
d. wielki (w kształcie wielkoluda),
e. postawiony na skale zagrabionej obcej ziemi (wyrwanej z finlandzkich nabrzeży),
f. materiał, z którego jest odlany pomnik, nawiązuje do czterech wieków ludzkości (miedzi i brązu),
g. przedstawia cara na koniu nieujarzmionym, niebezpiecznym (bucefał),
h. gotowego do podboju innych krajów,
i. stoi samotnie (daleko od ludu),
j. symbol władzy despotycznej.
3. Opis pomnika Marka Aureliusza, np.: 3 p.
a. znajduje się w Rzymie,
b. zbudowany przez lud,
c. zbudowany z miłości, wdzięczności,
d. zwrócony w stronę własnej ziemi (znajduje się w sercu ojczyzny – Kapitol),
e. przedstawia Marka Aureliusza na spokojnym, poskromionym koniu,
f. ukazuje postać pełną majestatu (mężczyzna o szlachetnych rysach),
g. symbol republikanizmu.
4. Przedstawienie wizerunku Piotra Wielkiego jako władcy, np.: 5 p.
a. wyniosły, pełen pychy,
b. impulsywny, gwałtowny,
c. zaborczy (dążenie do podbicia innych krajów – na własnej ziemi stać nie może),
d. zniewala lud (żąda bezwzględnego posłuszeństwa),
e. stosuje przemoc (despotyczny – knutowładny),
f. prowadzi do wojen,
g. stwarza pozory rządów ojcowskich, sprawiedliwych (w todze Rzymianina),
h. nie zważa na cierpienia innych (poświęca wiele ofiar dla osiągnięcia celu),
i. jest zachłanny,
j. kieruje się głosem natury (instynktu, nieposkromionych emocji),
k. stara się wzbudzać lęk (podtrzymuje lęk),
l. nie postępuje zgodnie z zasadami kultury zachodniej,
m. prowadzi naród ku zgubie (przepaści).
5. Przedstawienie wizerunku Marka Aureliusza jako władcy, np.: 5 p.
a. potępia ludzi działających na szkodę ojczyzny (wygnał szpiegów i donosicieli),
b. nie akceptuje wykorzystywania jednych ludzi przez innych, aferzystów (zdzierców domowych),
c. odwołuje się do dorobku cywilizacyjnego i kulturowego (występuje przeciwko barbarzyństwu),
d. broni ojczyzny,
e. jest skuteczny w działaniu,
f. dąży do zapewnienia spokoju w państwie,
g. otacza czcią to, co stanowi sacrum,
h. dąży do zapewnienia szczęścia (pragnie pomyślności obywateli – miał błogosławić tłum),
i. sprawiedliwy,
j. łączy siłę i szlachetność,
k. pełen powagi, dostojeństwa (rękę poważnie wzniósł),
l. sprawuje władzę, rządzi (wypełnia obowiązki władcy – rękę opuścił na wodze),
m. działa z namysłem, rozwagą (nie działa impulsywnie – łagodne ma czoło),
n. okazuje dobroć (łagodność),
o. przyjmuje postawę ojcowską, paternalistyczną („ojciec nasz powraca”),
p. nie odgradza siebie od innych ludzi (jest wśród ludu, przystępny – chciał z wolna
jechać między tłokiem, dzieci przyjść blisko ojca widzieć mogą),
q. działa w perspektywie ponadczasowej (nieśmiertelności, duchowości).
6. Odpowiedź na pytanie, czemu służy zestawienie wizerunków władców, np.: 3 p.
a. ocenie caratu,
b. ocenie cywilizacji i kultury rosyjskiej jako azjatyckiej,
c. przeciwstawienie rosyjskiemu despotyzmowi zachodnich ideałów racjonalizmu i wolności,
d. wyrażenie wiary w zwycięstwo ideałów kultury zachodniej,
e. uniwersalizacji problematyki III cz. Dziadów.
Wnioski 3 p.
- dostrzeżenie, że przedstawione we fragmencie dwa pomniki władców wyrażają dwa różne sposoby sprawowania władzy; określenie zasadniczych różnic w sposobach sprawowania władzy w związku z cechami charakteru władców oraz ich postawami; charakterystyka władców jest pretekstem do oceny caratu, 3 p.
- dostrzeżenie, że przedstawione we fragmencie dwa pomniki władców wyrażają dwa różne sposoby sprawowania władzy; określenie zasadniczych różnic w sprawowaniu władzy w związku z cechami władców lub ich postawami, 2 p.
- dostrzeżenie, że przedstawione we fragmencie dwa pomniki władców wyrażają dwa różne sposoby sprawowania władzy; dokonanie wartościowania tych sposobów (zły władca – dobry władca). 1 p.