"Inny świat" - Interpretacja
Klucz interpretacyjny "Innego świata" stanowią rozdziały:
Ręka w ogniu,
Dom Swidanij,
Zmartwychwstanie,
Męka za wiarę,
Epilog
W nich bohaterowie zachowują wierność swoim (z czasów wolności) zasadom, wartościom.
Kluczem do interpretacji lekury "Inny świat" może być również biografia i postawa Michała Aleksiejewicza Kostylewa, który ocala swoje człowieczeństwo, nie żyje kosztem innych, nawet za cenę cierpienia czy życia. (wychowany w atmosferze kultu partii, kształcił się wierząc w komunizm, ćwicząc francuski poznał literaturę francuską, korzystając z prywatnej wypożyczalni, aresztowanie go za korzystanie z wypożyczalni, po 2 latach tortur podpisał zeznanie, że z pomocą obcych mocarstw chciał obalić ustrój ZSRR, skazany w 1939 r. na 10 lat łagrów, obóz w Mostowicy, Kostylew nazywany świętym, bo pomagał innym, potem złamano go, gdy trafił do lesorubów, ale nie doniósł na nikogo, zaczął się okaleczać, w 1941 trafił do Jercewa, w wolnym czasie czytał i okaleczał rękę, informacja o etapie na Kołymę, samooparzenie i bolesna śmierć).
W "Innym świecie" samotność pozwala na zmartwychwstanie osobowości, stanowi ucieczkę od świata zła. Samotność jednak, jak wszystko w łagrze, wiąże się z cierpieniem.
Nawet po przeżyciu łagru Żyd komunista (architekt), który fałszywym donosem zabił 4 niewinnych ludzi ma wyrzuty sumienia, więc nie pozbawiono go duszy, sumienia – to optymistyczna wymowa „Innego świata”.
Wymowa powieści "Inny świat" wydaje się być bardzo optymistyczna i sprzeczna z wnioskami, które na temat człowieczeństwa wyciągnął Tadeusz Borowski w swoich „Opowiadaniach”. Grudziński twierdzi, że (nawet w "Innym świecie") człowiek może ocalić swoje człowieczeństwo bez względu na warunki w jakich przyszło mu żyć. Mimo że jest to niezwykle trudne i niewielu stać na taki heroizm (w powieści „Inny świat” taką postawę reprezentuje zaledwie kilku bohaterów), jest to bezcenna wiedza o człowieku. Co więcej, nawet jeśli człowiek wyrzeknie się tego, co w nim ludzkie, aby łatwiej przeżyć w obozie, kiedy go opuści, kiedy warunki życia ponownie staną się ludzkie, ponownie odzyska człowieczeństwo.
Z taką interpretacją "Innego świat" świetnie współgrają słowa : „Nie wolno człowiekowi tworzyć nieludzkich warunków, bo człowiek jest ludzki tylko w ludzkich warunkach” ( Gustawa Herling- Grudziński, Głód)