Klucz odpowiedzi do zadania maturalnego: O poznawaniu. Zanalizuj i zinterpretuj wiersz Wisławy Szymborskiej Mała dziewczynka ściąga obrus.
Klucz odpowiedzi:
1. Wstępne rozpoznanie całości, 0-2
a. tytuł zapowiada opis wydarzenia,
b. żartobliwa (lekko stylizowana) opowiastka o zdarzeniu,
c. wiersz o urodzie poznawania rzeczywistości.
2. Dostrzeżenie, że nadawca utożsamia się z dziewczynką
(jakby wciela w jej rolę – liryka roli). 0-1
3. Uzasadnienie, 0-4
a. zna intencje, emocje, myśli i pragnienia dziewczynki,
b. ożywia przedmioty,
c. ma dziecięce wyobrażenie postaci Newtona (obraz),
d. mówi językiem stylizowanym na dziecięcy,
e. wskazanie elementów stylizacji: proste zdania, składnia wyliczeniowa, zdrobnienia, wyrażenie „Pan Newton” – wystarczy wskazać jedno.
4. Nadawca jednocześnie zachowuje dystans. 0-1
5. Uzasadnienie, 0-4
a. obserwuje bawiącą się dziewczynkę,
b. akceptuje postępowanie dziewczynki (wie, że jest nieuchronne, zwrot: Niech sobie patrzy,
c. mówi językiem dorosłego (np.: wzięte pod kontrolę, objawiać chęć),
d. wypowiada się w formie bezosobowej,
e. dysponuje wiedzą naukową.
Uwaga: jeśli zdający napisze, że w wierszu występuje dziecięcy nadawca, a jako dowody poda odpowiednie kryteria, należy to uznać.
6. Opis bohatera, 0-4
a. mała dziewczynka (Od ponad roku jest się...),
b. z pasją poznaje świat (w roli eksperymentatora),
c. z determinacją poznaje świat (śmiałość próby),
d. jest nieświadoma istniejącej wiedzy (Pan Newton nie ma jeszcze nic do tego),
e. poznaje prawa oczywiste dla dorosłych.
7. Wskazanie wyróżników świata dziecka (przednaukowego modelu poznania), 0-1
a. aktywność – wyliczenie czynności (nagromadzenie czasowników),
b. ciekawość – ciąg pytań,
8. Wskazanie wyróżników świata dorosłych (naukowego modelu poznania), 0-1
świat dorosłych: stagnacja, logiczne uporządkowanie (wszystko zbadane i wzięte
pod kontrolę) co najmniej jedno wskazanie.
9. Rozpoznanie typu liryki, 0-1
a. wiersz refleksyjny,
b. rozważanie o psychologicznych mechanizmach poznawania świata (o ciekawości jako impulsie do poznawania świata).
10. Wskazanie cech wersyfikacji, 0-1
długość zwrotki dyktowana obrazem lub zamkniętą myślą (wiersz stroficzny),
11. Wykorzystanie kontekstów. 0-2
poezji Wisławy Szymborskiej; konteksty filozoficzne,
6. Wnioski
pełne, 4
dostrzeżenie, że wiersz należy do liryki refleksyjnej: opowiedziana w wierszu prosta historyjka służy uogólnieniu – refleksji o poznawaniu świata; wynika z niej, że nie wiedza poprzedników, lecz dziecięca ciekawość, spontaniczność i determinacja gwarantują autentyczne i dające satysfakcję rozpoznawanie rzeczywistości,
częściowe, (2)
dostrzeżenie, że wiersz należy do liryki refleksyjnej – zawiera rozważania o poznawaniu świata,
próba podsumowania, (1)
dostrzeżenie, że wiersz zawiera rozważania o poznawaniu świata.